Privilege Speech on Teduray Tribe
Senator Robinhood Padilla
Nobyembre 22, 2022

Ginoong Pangulo, sa mga miyembro ng lupon na ito: ako po ay tumitindig sa pulpitong ito, sampu ng lahat ng maralitang katutubong Pilipino na nasasadlak sa patuloy na kasawian dahil sa sakuna -- hindi lamang dulot ng natural na kalamidad kundi higit na nakaririmarim at nakagagalit - dahil sa kagagawan at kapabayaan ng kapwa tao.

Ika-dalawampu't walo ng Oktubre, kasabay ng paghagupit ng bagyong Paeng sa Mindanao, nilipol ng pagguho ng putik at bato, kasabay ng rumaragasang baha mula sa Mount Minandar ang tirahan ng tribong Teduray. Dalawampu't apat (24) na katutubong Teduray ang nasawi at higit sa tatlumpung (30) iba pa ang naulat na nasugatan sa trahedya.

Ilang buhay po na naman po ang naisama sa tala ng nasawi sa kalamidad. Ngunit masalimuot ang ugat ng kasawian ng ating mga katutubo. Kung lilimiin ang buong salaysay, matagal na pong nasa peligro ang kanilang buhay dahil sa hindi umano'y sapilitang pagpapalipat sa kanila sa paanan ng Mount Minandar.

Ayon po sa ulat na ibinalita, Disyembre ng taong 2020 nang magpetisyon ang 127 na pamilyang Teduray sa National Commission on Indigenous Peoples (NCIP) ukol sa kanilang sapilitang paglipat ng tirahan mula sa coastal area patungo sa Sitio Tabunon sa paanan ng Mt. Minandar. Wala pong tugon o aksyon ang natanggap mula sa NCIP ukol sa petisyon. Naghihintay rin po tayo ng komento mula sa Ministry of Indigenous People's Affairs (MIPA) ng BARMM dahil sila ang dapat na nakatutok sa hinaing ng mga katutubo batay sa kanilang mandato.

Ginoong Pangulo, dahil sa sapilitang relokasyon mula sa kanilang ninunong lupain, napilitang manirahan ang mga katutubo sa paanan ng Mount Minandar - ang naging himlayan ng higit na dalawampung Teduray.

Ayon din po sa ulat, "they were forced to relocate because a powerful person wanted to use the place for a resort." Paano po nangyari ito? Ano po ba ang dapat manaig, ang kapangyarihan ng batas o kapangyarihan ng isang tao?

Nakapagtataka po dahil daan-daan taon na simula ng manirahan ang mga katutubong Teduray sa nasabing lupain. Doon po sa baybayin na yun ay nakalatag ang kapaligiran ng kanilang kultura; dito rin po nakalagak ang libingan ng kanilang mga ninuno. Sa ngayon, wala na sa kanilang pag-aari ang ninunong lupa.

Mahal na Pangulo, tayo po ba ngayon ang mananakop ng tinubuang lupa ng katutubong Pilipino? Hanggang kailan natin hahayaang masupil ang kanilang karapatan at kayamanan? Lagi na lamang ba tayong ganito?

Hindi po ito katanggap-tanggap.

Nakakalungkot na sa kabila ng pagkakapasa ng higit dalawampu't-limang taon nang nakararaan ng Indigenous Peoples Rights Act upang kilalanin, protektahan, at itaguyod ang karapatan ng mga katutubo, patuloy pa rin ang ulat ng pananamantala at pagyurak sa karapatan ng ating mga katutubo.

Mahal na Pangulo, sa punto pong ito, naghain po tayo ng Resolution No. 280 na hangaring imbestigahan ang trahedya ng Tribong Teduray at ang posibleng tunguhin ng lehislatura bilang tugon sa isyung ito at sa patuloy na pang-aabuso sa ating mga katutubong maralita na pilit inaalisan ng lupang ninuno.

Mahal na Pangulo, bilang ako po ang inyong chairman ng Cultural Communities and Muslim Affairs kung saan naisangguni ang naturang resolusyon -- ang inyo pong lingkod ay nangangakong didinggin ang nasabing isyu sa lalong madaling panahon.

Hangad ko po na mapansin ng lupon ang napakahalagang isyung ito.

Mahal na Ginoong Pangulo, sawang sawa na ako sa isyu. Sasandali pa lang po ako sa Senado katakot-takot na reklamo na ng mga katutubong Pilipino ang natatanggap ko. Hindi ko alam ano pa po ba ang gagawin natin. Sunud-sunod na po ito. Meron din po akong resolusyon patungkol sa mga Ita sa Clark. Ngayon na naman patungkol sa mga Teduray.

Mahal na Ginoong Pangulo, hinihingi ko po sa Senado na bigyan po ito ng pansin sapagka't para saan po tayo kung hindi natin mabigyan ng proteksyon ang mga maralitang katutubo, ano tayo? Tayo na mismo, tayo na ang pumalit sa mga dayuhang mananakop. Tayo na ang kumukuha ng mga taong ito at dinadala natin ito sa kapahamakan. Kaya hinihingi ko po sa inyong lahat, sa aking mga kasama, na tingnan po nating mabuti ito dahil hindi po natin maipagmamalaki ang banderang yan sa harap natin hangga't may katutubong Pilipino na inaapi ng sarili nating lahi.

Maraming salamat po, Ginoong Pangulo.

*****

Video: https://www.youtube.com/watch?v=U28AJa56MXM