Press Release
January 22, 2019

Sen. Bam on lowering age of criminal liability, BOL and salary increase for gov't workers
(Transcript of media interview)

Q: Ano po ang reaction niyo doon sa lowering ng age of criminal liability?

Sen. Bam: Iyong pagbaba ng criminal liability patungo sa nine years old, tututulan po natin iyan. Palagay natin, hindi iyan isang deterrent sa krimen sa ating bansa. Nagiging cruel lang tayo sa ating kabataan at sa ating mga anak. Saan ka nakikita ng isang lipunan na ang 9 years old, gustong ikulong gaya ng isang 25 o 30 years old.

Parang common sense na lang ang dapat ginagamit natin dito. Ten years old, pag may nagawang masama, may tsansa pa iyang magbago. Kailangang matulungan natin. Baka kailangang ilagay sa tamang pasilidad pero iyong ikulong siya na parang isang adult, palagay ko naman, napakalayo naman niyan sa isang lipunan na gusto natin para sa ating mga kababayan.

Q: Sabi ni Senate President Sotto, 12 years old pero intervention naman, walang jail time.

Sen. Bam: Puwede namang pag-usapan iyon. I think the key here is gusto natin ma-rehabilitate ang mga kabataan natin na posibleng gumagawa ng masama o posibleng gumagawa ng hindi maganda. Dapat ma-rehabilitate, malagay sa tamang institusyon. Mayroon tayong mga Bahay Pag-asa, baka kailangang suportahan natin ang mga Bahay Pag-asa natin na talagang nagagawa niya ang trabaho niya. Iyong pondo po dito, mahalaga na nandiyan, ang kakayahan niyang mag-rehabilitate ng mga kabataan natin, mahalaga po iyan. Pero iyong ikulong po ang isang nine years old gaya ng isang adult, palagay ko naman po, hindi iyan tatanggapin ng ating lipunan, at lalong hindi tatanggapin ng marami sa amin dito sa Senado.

Q: (Inaudible)

Sen. Bam: Ako, again arami sa implementation issues, masu-surface po iyan sa debate na ito. Ang tanong rin talaga, na-implement ba talaga nang maayos ang Juvenile Justice Law o hindi. Balik na lang tayo sa pagkakaroon ng Bahay Pag-asa. Masisigurado ba natin na iyong mga Bahay Pag-asa sa ating bansa ay nagbibigay ba talaga ng pag-asa o hindi. Nagagawa ba talaga niya ang trabaho niyang mag-rehabilitate ng ating mga kabataan o hindi? Sana po iyon ang pinaka-una nating tingnan, iyon ang siguro ang pinaka-una natin gawan ng solusyon kaysa sa iyong magja-jump tayo na parusahan iyong mga nine years old. Palagay ko po, mahalaga na makita talaga natin, ano ba iyong mga paraan upang matulungan itong Juvenile Justice Law.

Kung may pagbabago na kailangang gawin o dagdag penalty sa mga sindikato, dagdag penalty sa mga magulang, iyon pabor tayo diyan, magandang pag-usapan. Pero iyong nine years old, papatawan mo talaga ng criminal liability, ikukulong mo. Parang anong klaseng lipunan naman tayong ganyan. Ang alam ko, mga Pilipino, ang lipunan natin, kapag kabataan, talagang nagbibigay tayo ng tulong at nagbibigay tayo ng espasyo sa kanila. Sabi nga nila, iyong pagtrato sa mga kabataan sa isang lipunan, iyon ang isang paghuhusga kung anong klaseng lipunan mayroon kayo.

Palagay ko, itong pagbaba sa nine years old, hindi ho ito papasa nang basta-basta. Marami ho sa amin ang tututol dito, and honesty, common sense lang po ang kailangan nating gamitin.

Ako ho, bilang isang ama, mayroon akong four years old, mayroon akong 11 months old. Hindi ko po ma-imagine na in five years, iyong eldest ko, iyong anak ko, kung may nagawang masama, papatawan mo ng criminal liability gaya ng adults dito sa ating bansa. Kung mayroon siyang ginawang masama, dapat ho mabago, matulungan, malagay sa tamang pasilidad, pero iyong ibababa mo iyang criminal liability at gagawin mong krimen ang mga kabataan natin, parang hindi naman tama iyon.

Q: Kung walang kulong pero ilalalagay lang sa intervention (inaudible) houses, are you open to lowering age of accountability?

Sen. Bam: Yes, basta hindi nakukulong. Kasi ang kulong diyan, masasama ka doon sa iba't ibang krimen, iba't ibang edad. Hindi naman tama iyon. Pangalawa, kapag nahatulan ka ng 10 years, 15 years, 25 years, e parang tinapon mo na ang buhay ng bata. Ano ang tsansa niyang mag-rehabilitate? Kung ito'y nasa isang institusyon gaya ng Bahay Pag-asa, nandoon siya hanggang ma-rehabilitate siya at puwede siyang makabalik sa lipunan kapag ready na siya. Mahalaga po iyon.

Ako po, puwede namang sabihin na iyong paglalagay sa Bahay Pag-asa, puwedeng ibaba ang edad. Pero iyong criminal liability, ipapataw mo sa isang nine years old, palagay ko, marami sa atin ang tututol diyan.

Q: Kung sa Bahay Pag-asa tapos lowered, open po ba kayo dun?

Sen. Bam: Open po ako sa mga juvenile facilities na pwedeng tumulong sa ating kabataan, kahit mas bata pa. Pero mahalagang ma-check na yung mga Bahay Pag-asa natin ay nagagawa ang trabaho nila. Yun ang na-miss out natin. Ang una nating dapat tignan ay yung mga Bahay Pag-asa ba nagagawa yung trabaho nila? Napopondohan ba ito ng tama? I remember na a few years ago, nagkaroon ng mga documentary series ng tungkol dito. Kung nagagawa talaga ang trabaho at na re-rehabilitate ang mga kabataan, puwede nating pag-usapan ang pagbaba ng age of accountability. Pero ngayon na alam naman nating hindi implemented ng maayos ang batas natin, bakit natin pipilitin na yung mga 9 years old ay ikukulong o ilalagay sa mga pasilidad na alam naman nating hindi talaga gumagana at this point sa lahat ng lugar sa ating bansa? It needs further review. Hindi pwedeng "knee-jerk" reaction na lang na "O sige, bumaba ang gumagawa ng krimen, ikulong natin ang mga 9 years old!" Ito ay kailangang napag-iisipan at pinag-uusapan. I think the Senate can be a venue kung saan talagang pwedeng ma-discuss ang mga bagay-bagay na ito nang maayos. Hindi yung minamadali ka at hindi ka nira-railroad. Talagang dapat mapag-uusapan nang maayos talaga.

Q: May magagawa ba ang mga senators ngayon, lalo na budget process ngayon? Para mapondohan sana ang mga Bahay Pag-asa.

Sen. Bam: Definitely. In fact, mag bi-bicam ngayong araw na ito. Magandang tingnan kung nabibigyan ba ng pag-asa ang mga Bahay Pag-asa na ito. If they were functioning properly, baka hindi na aabot sa ganito ang debate. Baka makita natin ang maayos na implementation ng Juvenile Justice Law. Pero ngayon, mahalaga na hindi ito bilisan na maipasa. Kailangan itong mabigyan ng tamang oras at tamang panahon. At kaming mga tututol dito, hindi kami papayag na iri-railroad ito sa Senado.

Q: Given the conditions of our Bahay Pag-asa, payag ka ba sa proposal na ibababa sa 9 years old tapos ilalagay naman sa Bahay Pag-asa?

Sen. Bam: Honestly, it needs further studies - iyong condition ng ating mga Bahay Pag-asa. Probably, sa hearing na ito, napag-uusapan na iyan. We can get the information there. Sa aking pagkakaalam, hindi talaga sapat ang pondo at hindi maayos ang implementation ng Bahay Pag-asa. Kailangan nating matingnan muna iyon bago pa pag-usapan ang pagbaba ng criminal liability sa 9 years old.

Q: Under the law, LGUs ang may sakop sa Bahay Pag-asa. Ano ang maiisip niyong solusyon dito?

Sen. Bam: Again, it needs further review of the Senate pagdating sa budget. Dito naman, pwedeng pondohan ang mga kailangang pondohan. If the assessment ay underperforming ang mga Bahay Pag-asa, bakit mo ilalagay dun ang mga bata? Ang kailangan mong gawin ay repormahin iyon. Baka naman kasi maganda iyong gustong gawin, which is bumaba ang krimen. Pero ang solusyon, mali. Ang solusyon na ibaba ang criminal liability ng 9 years old, iyon ang maling solusyon. Baka kailangan nating solusyon ay tingnan ang mga Bahay Pag-asa at bigyan ito ng tamang suporta at pondo.

Q: Paano ma-rereconcile iyon considering na yung Bahay Pag-asa ay from the Local Government fund?

Sen. Bam: Pwede naman. Mapag-uusapan yan sa budget kung paano iyan papalakasin o papagandahin. Ano ba ang mga support programs na puwedeng makatulong diyan? Definitely, kung naghahanap tayo ng solusyon at naghahanap ng mga paraan, makakahanap naman tayo. Hindi lang maganda yung knee-jerk reaction na ibaba kaagad sa 9 years old. I doubt na magkakaepekto yan sa ating criminal justice system. Baka yung mas magandang reporma ay parusahan ang mga magulang o mga sindikato. Baka iyon pa ang magkaroon ng magandang epekto sa ating krimen sa ating bansa. Pero ang pagpataw ng pagbaba ng criminal liability sa 9 years old, ang mangyayari niyan ay may mga 9 years old talaga tayo na ikukulong. Anong klaseng lipunan po tayo kapag yung 9 years old, kinukulong na natin na parang common criminal.

Q: Sir, the leaders of both Congress admitted na ito ay ginagawa nila based on the request of the President. What does it say about the independence of the legislature?

Sen. Bam: Kaya mahalaga talaga na ang ating Senado at Kongreso ay independent sa mga utos ng Malacañang. Kailangan nating tumayo sa ating sariling paa. This is a test kung kaya ba talagang maging independent ng ating Kamara. Alam ko, marami sa amin ay tutol dito - hindi lang minoridad, pati na rin ang majority. I think it is important na maging test case natin ito ng ating independence mula sa Malacañang.

Q: Ang posisyon po ni Senate President, pwede pa siyang 12 or 11. Ikaw wala kang ganon, bata mag-stay ang age sa present?

Sen. Bam: Definitely, ang 9 years old ay masyadong mababa. Kung yung basehan natin ay yung psychological development ng mga bata, palagay ko malinaw naman na sumasang-ayon naman iyon sa current law natin.

Q: So ang posisyon niyo ay willing kayo ibaba kung ilalagay sa mga facilities pero not as young as 8 or 9?

Sen. Bam: It is different. Ang criminal liability kasi ay papatawan mo talaga ng pagkukulong. We are against lowering the age of criminal liability to 9 years old. Kung ang tanong naman ay: Sila ba ay papapasukin sa mga juvenile deliquency facilities, kailangang pag-usapan natin ang mga facilities. Baka naman gumawa ka ng batas, alam mo namang hindi rin maganda ang current state ng ating facilities.

Q: So yung finile ni SP na 12 years old, wala rin talagang kulong? juvenile facilities lang?

Sen. Bam: If we were to look at the facilities again, pwede mo gawan ng transition period yan - na in the next few years, we ensure the quality of our juvenile deliquency facilities. But definitely, ang isang commonality o pagkakaparehas ng mga tutol dito ay yung lumabas sa Kongreso na pagbaba ng criminal liability to 9 years old. Malinaw yung aming pagtutol dyan. Kung may mga conditions na pinag-uusapan, I am sure na like any bill or any law, mapag-uusapan po yan sa Kamara. Mahalaga na mapag-usapan yan. But I think it's crazy na sasabihin mo sa batas na ilalagay mo sa mga Bahay Pag-asa habang sinasabi naman ng ibang ahensya na sablay ang ating mga Bahay Pag-asa. It doesn't make any sense na dun ka sasandal kung alam mo naman na may problema ang pagpapatakbo nito. Let's be realistic. Ano ba talaga ang makakabuti sa ating mga bata? Yung pagbaba ba ng criminal liability, makakatulong ba yan sa mga bata natin o makakasama? Sa amin, hindi iyan ang solusyon para tugisin ang kirmen sa ating bansa.

Q: You mentioned a while ago na "common sense" lang ito. You mean yung mga nagpu-push nito ay walang common sense?

Sen. Bam: Wala ho. Kasi lahat naman tayo ay naging 9 years old. Sino ba dito sa atin yung 9 years old pa lang, alam na yung lahat sa mundo? Palagay ko wala sa atin dito. Itong mga guro at nagtra-trabaho sa ating mga state universities, kahit yung sila sinasabi na hindi talaga tama ang pagbaba ng criminal liability to 9 years old. Yung mga doctor at psychologists, hindi rin tama yung pagpataw ng full discernment sa isang 9 years old. Palagay ko, sa ating lipunan, malinaw naman na kapag 9 years old, huwag naman nating ikulong. Tulungan na lang natin. Huwag nating ikukulong gaya ng mga ibang kriminal sa ating bansa.

Q: Sir yung sa plebisito parang lumilitaw na...

Sen. Bam: Magco-comment ako, pero 'di ko alam if bawal iyan kasi may election na on-going. But anyway, I will comment. Bilang isa sa mga authors ng BOL, we hope na mapasa po iyong Bangsamoro Organic Law. As of last night, ang alam ko po lamang naman po iyong "Yes" except for a few areas. Sana po mapasa ito. Isa po itong napakahalagang reporma para sa ating mga kapatid na Muslim. And we're hoping po na hindi lang po peaceful iyong election pero maboto nga po itong Bangsamoro Organic Law. Syempre nga po, kung ano po yung lalabas sa plebisito kailangan pong irespeto yan. Kahit po kaming mga nagtutulak po nito, authors po nito, naintindihan po namin yung gusto po ng taumbayan. But right now, na hindi pa naman po tapos yung plebisito, I'm really hoping na mapapasa po itong napakahalagang reporma po na ito.

Q: Sir, ano po yung implication 'pag nanaig yung "No"?

Sen. Bam: Well, 'pag nanaig yung "No" vote, the current law still stands. At hindi po magtratransition yung ARMM into Bangsamoro. So, the current law will still stand, magpapatuloy naman po iyong systems of the current law. Kaya lang ho siyempre ginawa po yung BOL upang mas mapalakas po yung lugar, bigyan po ng mas maraming kapangyarihan ang ating leaders na Muslim po doon, at payagan po yung ating peace process at yung pagpapa-unlad po ng lugar under this new framework. So, bilang isa po sa mga authors po nito, we're hoping na papasa po ito. Pero syempre, we will respect kung ano po man yung lalabas po sa plebisito.

Q: Pero, Sir hindi po ba magiging setback ito sa agenda for the regional movement?

Sen. Bam: Well, kaya po namin yan isinulat at tinulak, at nagka-isa po kami dito, dahil ang paniniwala po namin, mahalaga po yung BOL dito po sa pagpapa-unlad ng ating Bangsamoro Area po dito sa ating bansa. Isa po itong solusyon na gusto po naming makitang maging ganap dito po sa ating bansa, at nagsisimula po yan doon po sa plebisito. So, we're hoping it will be passed. Pero syempre po kung hindi po yan mapapasa, kailangan po nating respetuhin po yung ating taong bayan.

On salaries of government workers

Sen. Bam: Well noong nakaraang linggo, nag-file na po tayo ng sense of the Senate Resolution. We're hoping that yung mga kasama po natin dito, susuportahan yung resolution na nagsasabi na ang DBM dapat nag-release na ng increases ng ating government workers. Ang napili po nilang i-release ay sa GOCC at sa LGU. Bakit ho yung mga government workers po sa mga ahensiya, hindi po nabigyan ng increase?

Now, sa atin pong batas, meron po tayong MPBF, yung Miscellaneous Personnel Benefits Fund na nandyan talaga upang tustusan yung mga increases po sa sweldo ng ating government workers. Nandyan po yan. hindi po kailangang hintayin yung 2019 budget para matuloy po iyan. Nasa 2018 at nasa re-enacted budget po iyan ngayon. So, ang panawagan po ng maraming government workers, please 'wag niyo namang ipitin itong increases ng ating government workers. 'Wag niyo namang i-hostage ito. Kahit nagkakagulo po sila sa budget sa Kongreso, 'wag naman pong ito iyong maging casualty. Dahil ito po, nakaprograma na po ito. Ito na po yung panghuling tranche. Nagsimula po yung tranche na iyan in the previous administration pa. Dapat po matuloy po yan. Ngayon po na napakataas ng presyo ng bilihin, marami hong challenges yung ating mga pamilya, mahalaga po yung increase na ito. At sapat na sapat po itong MPBF para tustusan yung increases po ngayong Enero. So, panawagan ko po yan dito po sa aming kamara na magka-isa kami, maglabas po kami ng sense of the Senate Resolution sa DBM na dapat i-release na po agad-agad ito pong increases ng ating government workers.

Q: Ang tanong ko lang sir, how much?

Sen. Bam: Ang total MPBF po is about P99 billion. Yung kinakailangan po per month is less than P5 billion. So malayo naman po doon sa total. Ang kailangan lang pong i-release yung January increases na siguro po anywhere from P3 to P4 billion, yung buong budget, yung buong item po ng MPBF is 99 billion. So, ibig hong sabihin noon it's about 4% or 5% of the MPBF. Malayo po siya doon sa kabuuan. At kung ma-release po yun, na-fulfill po yung pangako sa ating government workers doon sa kanilang increases.

Q: (Inaudible)

Sen. Bam: Release lang po yan, habang 'di pa pasado yung 2019 budget. Once the 2019 budget is passed, hopefully by February, yung regular item na po yung tutustos doon. Pero, ngayon po na re-enacted tayo ngayong Enero, the MPBF can be used para mabigyan po ng tamang increases yung ating government workers. At hindi naman po tama rin na iniipit po ito, Isipin mo nag-release ka sa LGU, nag-release ka sa GOCC, pero yung mga nasa ahensya, hindi mo binigyan. Yung mga guro, hindi mo binigyan. E palagay ko po mahalaga na ma-release po ito the soonest possible time. Hindi po totoo na wala pong legal basis ang mga increases po na ito.

Q: Pero, sir di po ba may sinasabi si Secretary Diokno na wala siyang authority to release because hindi pa approved iyong 2019 budget?

Sen. Bam: Iyon nga po, yung explanation po natin, may MPBF po tayo, nare-enact yung 2018 budget, meron po siyang pagkukunan. In fact, pinagkunan na niya. Kasi na-release na yung sa GOCC tsaka LGU, so mahalaga po na mahabol po itong increases na ito. Meron siyang legal basis at pakiwari po namin at yung mga pipirma po doon sa Sense of the Senate Resolution, 'wag pong i-hostage yung increases po ng ating government workers. Mahalaga po yan para sa kanilang pamilya.

Q: Sir, nag-promise na si Sen. Diokno dati na ire-release niya na ng February. So kung hindi ba niya mabibigay, may liability po siya?

Sen. Bam: Iyon na nga e, ang nabanggit ko kasi pagdating ng panibagong budget e di ayan na po iyong increases. E paano na po yung Enero? Goodbye na lang? Thank you na lang? Kailangan ho mabigay pa rin po iyan sa ating government workers. Because naka-mandate yan. And whether it is the re-enacted 2018 or the 2019 budget, mahalaga po na itong increases na naka-mandato na, mahalaga pong maibigay sa ating government workers.

I think, honestly, the 2019 budget will carry the February onwards kapag napasa po ito ng 2019. Yung legal basis po natin ng Enero ay yung re-enacted budget na meron ding re-enacted sa MPBF fund. So, kumbaga po, meron pong basis po iyan. At huwag na huwag ho dapat na i-hostage po yung increases na ito, dahil nagkakagulo po sila sa Kongreso. Hindi ho tama na dahil meron po silang expose po doon, di na po i-rerelease yung mga kinakailangan po ng ating government workers.

News Latest News Feed