GRACE POE INTERVIEW TRANSCRIPT
RMN CEBU with ATTY. RUPHIL BAÑOC

Atty. Ruphil Bañoc: Ang numerong uno na Senador sa buong Pilipinas, Sen. Grace Poe. Madame Senator, maayong buntag.

Sen. Grace Poe: Maayong buntag sa inyo nga tanan. Goodmorning po, siyempre sa iyo Atty. Rufil, maayong buntag po.

Bañoc: So first time niyong nakabalik ka dito, after sa pagkapanalo mo sa last eleksyon.

Poe: Parang kahapon lamang na nandito ako sa istasyon ninyo. Alam ko pong maraming nakikinig sa inyo, at gusto kong hingin ang pagkakataong ito na magpasalamat sa ating mga kababayan dito sa Cebu, maraming salamat po. Daghang salamat sa inyong pagtitiwala. Palagi ko namang sinasabi, dahil minsan nag-phone patch din ako dito sayo na yung mga pinangako ko naman nung kampanya, na talagang mabantayan ang gobyerno, na masiguro na ginagawa namin ang trabaho naming lahat ay ginagawa ko naman.

Bañoc: Tayo ay pinapakinggan sa mga listeners natin in Cebu, in Visayas, in Mindanao and in some parts of Luzon nakikinig sang broadcast ngayon. So Madam Senator, how are you? Kamusta po ang trabaho? Para pong subsob sa trabaho sa Senado.

Poe: Oo nga madaming trabaho magmula ng tayo ay naupo, tuloy-tuloy yung mga issues natin ano, kamakailan lamang nagkaroon ng issue ang MRT sa Metro Manila. Bago niyan, nagkaroon ng napakataas na presyo ng bawang. Bago nun, yung PDAF at ngayon naman yung Mamasapano. Ako naman ang namumuno ng komite na yan sa pag-iimbestiga, hindi madali sapagkat napakaraming buhay ang nakasalalay dito. Ang kapayapaan natin sa Mindanao at kung sino ang dapat managot ay dapat pananagutin natin.

On the Mamasapano committee report

Bañoc: Kamusta po ang Senate investigation, dahil ikaw ang chairperson doon.

Poe: Tapos na ang aming public hearing so ngayon, Atty., ginagawa na namin ang committee report na isusumite ng week of March 16. So ngayon, ano ang ilalaman ng committee report na ito? Siyempre ang mga responsibilidad at kung anuman ang magiging liabilities, if any, ng mga responsable dito sa nangyaring ito. Siyempre kasama diyan ang assessment ng role ng bawat isa. Hindi naman maipagkakaila ang mga kasama diyan ang PNP, AFP yung ating pangulo at kasama na rin siyempre ang mga peace panel groups na kasama dito sa BBL na pag-uusap.

Bañoc: So wala ng mga executive session because the BOI will submit its report on Monday.

Poe: Tama. Wala na. Yung BOI, yan po yung ginawa ng PNP. Yung sa amin naman, wala na ring executive sessions, tapos na rin po basta na adjourn ko na po ang aming hearing.

Bañoc: But yung BOI will also submit its report to your committee?

Poe: Yes. Actually ang BOI mas mauuna sila, sa Monday sila mag-susubmit. Kami ay humingi ng kopya niyan, at dapat mabigyan kami sapagkat yan ang gagawin din naming cross reference ng mga facts and data na nakuha mula sa military at PNP.

Bañoc: Madami ring mga days na executive session lang.

Poe: Yes.

Bañoc: So may mga importante, executive sessions or closed door meetings sa inyo dahil may mga issues siguro that will involve national security but pwede niyo ba sabihin yung mga hindi involved sa national security? Poe: Opo, actually Atty. yan nga po ang sinasabi ko. Kapag hindi national security, hindi diplomatic relations hindi naman ongoing criminal investigation or kaya will divulge operational and military secrets, kailangan ay ipaalam sa ating mga kababayan. So ito yung masasabi ko sa ating committee report na ilalabas. Yung mga ibang napag-usapan namin sa aming executive sessions, ibig sabihin closed door hearing, ilalabas din namin yan. Anu-ano yan? Yung naging karanasan ng survivors. Yung mga pag-uutos kay General Napenas, kasama na rin doon ang foreign involvement, diba napag-uusapan yan. Ano ba talaga ang extent ng involvement ng ibang bansa dito sa operasyon na ito. Hiniwalay namin iyong something that might cause diplomatic crisis. Ito naman yung sa atin, yung pwede nating ilabas, dapat lang ilabas ay kung meron silang ginawa o wala.

Bañoc: So nag-observe ang taong bayan sa ginawa ninyong Senate investigation, at okay din. At you were able to deliver your role po ninyo as presiding officer doon sa Senate.

Poe: Oo naman, para akong moderator. Alam niyo po dati kasi Atty., teacher ako so para lang may klase ka tapos pasasalitain mo sila pero pinapaalala ko sa kanila na huwag lang masyadong mahaba ang tanong if may time limit, merong 5 minutes, tapos pag medyo na umiinit ang ulo ng isa, pinapaalala ko, sapagkat alam mo, kahit na sabihin mo, maraming nagsisinungaling sa Senado eh. Alam mo ang mga iniimbita namin diyan, nakakalungkot mang aminin, halos kalahati o lagpas pa nagsisinungaling yan eh. Pero hindi mo pa rin pwedeng bastusin dahil may decorum, may proper decorum dahil pinapanood ka ng mga tao, dapat magbigay ka ng ehemplo. Pangalawa, kahit na nagsisinungaling sila sa Senado, ang maganda naman na nagpapakita sila sa Senado, ang kanilang sinasabi ay maikukumpara mo sa iba at masasabi mo na inconsistent yan, hindi naman kami mga tanga. Pangatlo, ang ating mga kababayan kapag nanonood sila, human nature eh, makikita mo kung nagsasabi ng totoo o hindi. Kaya importante ang Senate investigation sapagkat open ito sa publiko, most of the time open ito. Hindi katulad ng imbestigasyon sa korte, hindi rin lahat ng court proceedings.

On the Truth Commission

Bañoc: So ano ang opinyon ninyo mo doon sa Truth Commission. I interviewed TG Guingona. Para sa kanya, gusto niyang magkaroon ng Truth Commission, ano ang stand mo diyan?

Poe: Itong Truth Commission ang pakay nito ay para maging independent body. Pwede naman talaga niyang isulong ito at hindi ko lang alam kasi, alam mo bago ka makapasa ng bill matagal eh. Pinakamabilis na diyan tatlong buwan. By that time, tapos na rin ang report ng iba't ibang sangay. Senate, Board of Inquiry, Dept. of Justice, Ombudsman so pagdating ng Truth Commission baka hindi na timely. On the other hand kung kulang pa rin kasi ang eksplanasyon at may duda pa rin ang mga tao sa mga findings ng iba't ibang sangay ng gobyerno, that will play a role. Kaya lang ito kasi, maganda ang pakay ni Sen. TG kaya lamang yung mga probisyon diyan, halimbawa ang mag-aappoint ng mga tao diyan sa Truth Commission ay ang presidente rin diba?Kahit sabihin natin ang mga taong ito ay may kredibilidad, mataas ang kredibilidad katulad nina Justice Puno, talagang sigurado tayo sa pagkatao niya.

Bañoc: Justice Davide Poe: Justice Davide, na taga-Cebu pa. So talagang marami talaga ang pwede kaya lang ang problema, kung ang Presidente ang mag-aappoint, yun na naman ang sasabihin ng mga tao na ang Presidente ang nag-appoint. So kailangan siguro pag-aralan ang probisyon na yan.

Bañoc: Dahil ang perception ng taumbayan because the appointing officer, appointing authority is in the President.

Poe: Iniiwasan natin yan. Kaya siguro magkaroon ng ibang sistema na pagkuha ng miyembro ng Truth Commission.

On the recommendations in the committee report

Bañoc: What are pieces of legislation na pwedeng ma-enact ng Senado based on your investigations?

Poe: Alam mo, unang-una na yung sa amin ano, na yung Internal Affairs Department ng PNP kailangan ang namumuno niyan civilian. Hindi pwedeng pulis rin dahil siyempre kung pulis ka iimbestigahan mo yung mga boss mo, matatakot ka rin siyempre kasi sa kanila mo rin yan isusumite. So number one doon sa Republic Act 8551, dapat na maging civilian ang head ng Internal Affairs investigation unit ng PNP.

Pangalawa, nakita natin na ang mga biktima dito sa Mamasapano para kunin ang kanilang benepisyo marami silang pagdadaanan. Ang ginawa ng PNP ngayon, sa tulong ng ating Pangulo, nagkaroon ng one-stop shop para kunin lahat ng kanilang mga dokumento para iprocess lahat yan. Kailangan ganun ang gawin nila hindi lang para dito sa Mamasapano, kailangan merong one-stop shop for death benefits for the families of our police officers and our military officers. So isa din yan sa aming legislation.

Number three, kailangan siguro magkaroon ng recommendations on the chain of command. Kasi sinasabi nga nila na ang chain of command sa AFP lang yan, hindi naman sa PNP. Siguro kinakailangan na magkaroon ng malinaw na at any point when an operation exceeds this magnitude kailangan involved ang chief of Police, PNP chief, ang DILG. Something to that effect, tapos ang isa pa, alam mo yung mga pag-aaralan namin yung budget kasi nakakalungkot naman na nandoon sila sa battlefield ang ginagamit nila ay text messages. Parang tinatanong ng iba, wala ba kayong load hindi man lang kayo makatawag. Pero mga kababayan, hindi dapat cellphone ang ginagamit diyan. Dapat radio dahil ang radio na yan ay may frequency yan para ang ibig sabihin nun para hindi ma-intercept or makuha ng mga kalaban ang pinag-uusapan ninyo. At kailangan parehong range of frequency ang ating mga military at police kapag may operations sila. Ngayon ito din ang pinakaimportante, dahil sa hearing na ito sana naman magkaroon ng awarenes ang ating kababayan na itaguyod natin ang kapayapaan sa Mindanao pero pag-aralan natin mabuti ang BBL. Kasi diba, hindi naman pwede na ibigay natin ang ating pagpapalakad diyan sa isang grupo na, kailangan natin malaman kung may control pa ba sila sa ground. Nakikita ko naman ang sinseridad ng mga leaders ng MILF na pumunta sa Senado, pero siyempre kailangan din natin pag-aralan kung papayagan ba natin na ang COA, COMELEC, Civil Service ay independent doon sa Mindanao. Yun yung mga bagay na pag-aaralan natin.

Bañoc: So mayroon akong, madaming katanungan doon sa BBL but dito po muna tayo sa Senate investigation ninyo bilang chairperson. Hindi ka nagmamadali ma'am?

Poe: Ay hindi ako nagmamadali, salamat nga at binibigyan mo ako ng oras Atty.

Bañoc: Dito sa Senate investigation ninyo, sino po ang dapat na managot na mga officials po so far? Poe: Ganito na lang, kasi ayokong pangunahan ang committee report. Pero ang masasabi ko, Atty., we will describe, we will give an assessment of those who played a role, leadership role especially. What are their responsibilities, duties, roles and liabilities if any. Ngayon, without saying that indeed there are liabilities kasi obvious naman, makikita naman natin ang nagkakamali. Sino ba ang nag-play ng role dito? Siyempre nandyan yung suspended PNP chief, Si Alan Purisima. Nandyan si Gen. Napeñas. Nandyan din ang ating Presidente. Hindi ko sinasabing definitely may mga kasalanan sila pero ang totoo po nun ay sila ang nakakaalam ng operasyong ito. Kasama na rin po diyan yung AFP, yung 6th I.D. si Gen. Pangilinan sapagkat siya yung hiningan ng tulong doon. Kasama na rin po yung mga miyembro ng AJHAG, ibig sabihin yung ad hoc committee on ceasefire.

Bañoc: Ceasefire committee.

Poe: Oo ceasefire committee. Kailangan yung kung ano ba yung proseso nasunod para sana hindi nangyari itong nangyari sa ating mga kababayan doon at ating mga pulis. Lahat po yan, kailangan naming bigyan ng conclusion. Sapagkat Atty, kung hindi ko ginawa yan, ako mataas ang aking paggalang sa ating mga institusyon. Alam ko ang ating Pangulo ay talagang malinis, hindi nangungurakot pero kami rin naman sa Senado, may responsibilidad din. Meron din kaming pangalan na dapat itaguyod lalung-lalo na ang aming mga pangako sa aming kababayan na kung ano ang totoo yun ang ilalabas namin.

Bañoc: So ano ang recommendation ninyo, dahil obvious naman and it is a fact that Purisima had been suspended at that time, bakit siya pa rin ang namumuno sa operation na yan? Now, considering that there has been an order from the Ombudsman suspending Purisima and it is the responsibility of the President to implement the order of the Ombudsman. Tapos si Presidente binigyan niya ng pagkakataon si Purisima na maging commander doon sa Mamasapano incident, so anong mga liabilities diyan? Ano po ang mga recommendations po ninyo especially kay Purisima? Ang sa Presidente impeachable official pero hindi naman tanga ang taongbayan na hindi nila alam na malaki ang papel ng Presidente dito.

Poe: Alam mo ganun nga nga, na hindi ko pangungunahan, pero siyempre, sa lahat naman ng bagay, sa chain of command o kung saan pa man, ang commander-in-chief hindi naman mapapagkaila, alam man niya o hindi, siya pa rin ang commander-in-chief. Hindi ko na lang muna pangungunahan ang committee report sapagkat pag nagbigay ako ng maliit na probisyon sa aming committee report baka magkulang at ma-misinterpret diba? Kailangan may mga facts na kasunod yan. Basta ang masasabi ko lang sa ating mga kababayan na I would like to assure you that we are doing our utmost to be fair and to be truthful in our committee report kasi hindi naman pangalan nila ang nakasalalay diyan, lahat naman kami na pipirma diyan ay mahuhusga ninyo kung wina-whitewash namin ito. Para sa akin, ayoko naman na maging malabnaw ang aming committee report kung hindi, wala namang maniniwala sa amin.

Bañoc: Dahil dito sa Cebu ma'am, emosyonal ang mga Cebuanos dahil 2 of the members of the SAF na nabiktima doon sa Mamasapano ay from Cebu.

Poe: Yun na nga po eh. Alam ko po dahil nung nagpunta ako doon sa kanilang wake, sa kanilang lamay, at nakita ko nga po yung mga pamilya na galing Cebu. Kung nakikinig man kayo, ako ay nakikiramay sa inyo at nagpapasalamat sa inyong serbisyo. At alam mo ang sinabi ko kay Sec. Roxas, sabi ko, sir kailangan naman siguro na meron kayong kontrata na nagsasabi na hanggang makatapos ang anak o ang mga pinapaaral nitong mga namatay na pulis ay kailangan binabayaran ng gobyerno ang kanilang tuition. Sapagkat, alam niyo naman Atty. Ruphil, iba na ang administrasyon at iba na ang mga namumuno baka makalimutan na ang mga pangako at mapako kaya sabi ko kailangan nakasulat yan, kailangan nakakontrata yan. At pumayag po siya.

Bañoc: Kung titingnan natin, before that operation ang nag-meeting ay si Gen. Purisima, Gen. Napeñas at si Presidente. So tatlo sila ang nakakaalam. Yun ay before the operation. When the operation was implemented, yung nangyari kasi may communication. Kasi in the first speech of the President, sabi niya he was directly talking to Napeñas, kasi si Purisima ikonsulta lang with the intricacies daw.

Poe: Correct. Mga jargon.

Bañoc: Oo. Meaning he perfectly knew of what happened in the field dahil kung direct ang communication with Napeñas, nalaman talaga niya kung ano ang nangyari doon. So technically, sa ngayon dahil inamin na ni Purisima, si Purisima na naman ang may kasalanan sa lahat. At mayroong mga text messages daw nina Presidente at na mislead ang Presidente. Kamusta po ma'am, wala po bang capacity ang NTC natin o ang NBI to check sa cellphone po nila nina Gen. Purisima kung ano talagang messages ang napunta doon sa Presidente dahil o nabigay ba lahat yun sa transcript doon ang mga messages. Mayroon bang capacity ang government agencies natin?

Poe: Unang-una po ganito, just so we won't also mislead the public. Yung mga nakuha po natin, it seems that the President was not given the clear picture kasi consistent yun from the beginning, parang sinasabi ng Presidente, coordinate with the military number one. Yung sa kanilang mga statements. At saka number two, sinabi rin ng Presidente, check your texts because you seem to contradict yourself, ibig sabihin may mga mali-mali. Even the text to Sec. Mar Roxas, the text I think to Gen. Espina, sinasabi niya na the President is given conflicting information. Sa ngayon, yun yung mga bagay-bagay. Ito ang ginawa namin, hiningi namin ang kopya ng text ni Gen. Purisima, sinubmit naman niya sa amin pero after the second hearing na kasi sinabi namin kailangang isubmit mo. Nung nakita namin, na-crosscheck naman namin sa iba doon sa na-submit ni Gen. Napeñas nagkakatugma naman. Ito ang problema, gusto namin sana yung mismong kopya ng Smart o ng telco provider ang magbigay sa amin kasi siyempre itong mga text na ito galing lang ito sa mga taong yun.

Bañoc: Pwedeng mag-meeting sila before going to the Senate eh.

Poe: O kaya diba, ewan ko, mas mabuti ng meron kang galing sa telco provider. So nagpadala kami ng subpoena na pinirmahan ni Sen. Drilon, sumagot ang Smart, sinasabi nila na wala silang capability to store the text messages. Okay, ito sa ating mga kababayan, sa tingin ko hindi naman nagsisinungaling ang Smart. Imagine ninyo ilang milyong subscribers yan. Araw-araw ilan ang tinitext natin, at least 10 times. So ilang milyong text ang tinatago so walang capacity to keep it unless may order na itago ang text na yun, so wala daw talagang kopya ang Smart. So ngayon ang sabi namin ganito, kung wala kayong kopya ng text messages, kahit yung mga cellphone numbers na lang. Kasi diba kapag nakukuha mo yung bill mo, nakasulat ang mga cellphone numbers ng mga tinitext mo. Ang sagot sa amin, kailangan muna humingi ng waiver doon sa subscriber nila meaning Gen. Purisima, para mabigay nila ang phone records na yun. So tumawag kami kay Gen. Purisima ayaw niya magbigay ng waiver.

Bañoc: Yan ang problema

Poe: Yun ang problema sapagkat sabi niya dahil daw hindi lamang daw yung kanyang privacy kundi yung Presidente daw merong executive privilege. Alam mo kung ako si Gen. Purisima kung gusto niya tulungan ang Presidente at wala naman na talagang ibang tinext ang Presidente sa kanya, dapat ilabas na niya yun.

Bañoc: Eh baka kapag hindi niya nilalabas yun, doon siya nakakatulong sa Presidente.

Poe: Yun ang magiging duda ng ating mga kababayan. Ngayon, sasabihin ng mga tao, hihintayin ba natin na masubpoena ang Smart. Alam niyo po kung ako ang Smart or Globe ano, ilalaban ko yan sa korte, sapagkat matatakot ang aking mga subscribers na pag pinilit na ilabas at hindi ko ilaban, sasabihin na wala pala akong privacy. So I understand that part. Now, we have to come up with a committee report as soon as possible because siyempre ang dami na rin naming siguradong mga sagot diyan eh. Kung sino ang nagkamali sa chain of command, at least mailalabas namin. Now, in the meantime magkaroon ng contradictory reports at ilabas yung actual phone records later on, we can make an amendment to the committee report. Bañoc: But does the NBI, NTC, wala ba silang capacity to check?

Poe: Naku ang NTC po wala lalo. Alam mo kung bakit ko nasabi yan, dati kasi sa MTRCB ako, yung aming mga shows na lang na dapat namomonitor nila, wala rin silang natatago na ganun. Yun pa kayang text na mas marami yun. Bañoc: So yung NBI does not have the capacity to trace text messages?

Poe: NBI will also have to rely kasi po on the telecom companies. Now the NBI can do it, kunyari ganito, the NBI ito stakeout tayo sa tingin ko ito drugpusher ito. At that time pwede sila mag-monitor pero after the fact it will be very difficult for them to retrieve it if in the mainframe of the telecom companies themselves walang kopya. Yun yung sa akin, but of course I am not sure, the DOJ is conducting its own investigation. And the DOJ has direct authority over the NBI and the DOJ can direct it to obtain it if they can.

Bañoc: Dahil duda ang taumbayan sa mga sinubmit ni Gen. Purisima na mga transcript messages patungo sa Presidente edited yun. Hindi nabigay lahat.

Poe: May mga dudang ganun.

Bañoc: Oo may mga duda. Secondly, yung sinabi ni Gen. Purisima it seems that it will run counter to the human behavior na parang nag text-text lang sila ng Presidente. Dahil sabi ni Mar Roxas, inisa-isa niya ang mga messages na finorward niya sa Presidente, sabi ni Mar Roxas hindi siya nagreact kasi in the first place hindi niya alam. But on the part of the President he knew it from the very start, now kung mayroon operation doon silang tatlo ang nag-usap ni Purisima at ni Napeñas, when that message came parang sabihin natin na in the normal human conduct, kung may mangyari sa pamilya natin kahit nabundol lang yan, walang namatay, hindi pwedeng magtext text lang tayo eh. Kailangan we have to call. Yung level of communication pwede mag text tayo kung hindi importante. Pero in a panic situation pwedeng tumawag tayo at pwedeng magkita tayo in person dahil talagang importante. Now in this case, hindi naman bobo ang mga taumbayan eh na sabihin nila na nagtext-text lang sila. Parang unlitext lang sila, wala silang unlicall.

Poe: Oo nga. Yun na nga yung mga tanong natin. On the other hand Atty. kasi kung hindi binibigay sayo, kung nabasa mo yung unang mga text. Akala mo successful, nakuha na nila si Marwan. Siguro nga yung Presidente, dahil nga iniisip niya surgical operation lang to. Kumbaga in and out ka lang diyan eh, kung hindi nasabi sa kanya na "sir, saklolo". Wala naman talagang ganung sinasabi. In fact I don't think na nakarating ang text messages sa Presidente na please provide, please direct the AFP to provide support. Yun ang gusto naming malaman. Kung talagang walang tinext na ganun sa Pangulo kaya sana gusto namin kunin yun sa Smart.

Bañoc: Also yung sa mga AFP officers. Kasi si Gen. Leonardo Espina, alam na niya as early as 5 a.m. That's why he called up Gen. Guerrero daw. So meaning meron na silang communication.

Poe: At saka nga magkakasama sila sa Zamboanga. Tinanong nga ni Sen. Nancy Binay kailan niyo sinabi sa Pangulo, hindi ba kayo nag-usap tungkol dun.

Bañoc: Hindi nga sila maka-answer nga talaga.

Poe: Hindi nga makasagot. Kaya nga hindi ko masisi ang ating kababayan na isipin nila na merong pagtatakip dito. Ako naman, kung ano ang ebidensya na nakalap namin, doon namin mababase ang aming konklusyon. Hindi kami pwede lumaktaw doon. Pero ang sinasabi ko as early as now ay talagang may mga dapat managot. Hindi pwedeng, at saka yung sinasabi na si Napeñas lamang, imposible naman yun. Dahil hindi lamang siya ang kasangkot dito.

Bañoc: Tama yung punto ninyo. Yung dalawang patay sa Zamboanga, meaning very important kay Presidente dahil pinuntahan niya yan, dalawang patay. Dito sa Mamasapano 44 ang patay, nag text text lang sila ni Purisima, hindi maniniwala ang taong bayan niyan.

Poe: Yung punta kasi ni Presidente sa Zamboanga, after the fact na nga iyon. So sinasabi siyempre importante ang bawat buhay pero kung nandoon ka at napaparating sayo na teka muna dalawampu na ang namamatay, hindi tatlumpu na. Siyempre iba na yung nararamadaman mo nun. Yun ang gusto natin sigurong malaman dahil parang kulang ang report. Sinasabi nga nila, ano ang ginawa ng Presidente sa Zamboanga. Halimbawa, nagkaroon ba sila ng war room para pag-usapan nila yung strategy doon. Wala ngang nakapagbigay ng testimonya ukol diyan eh. Alam mo mahirap kasi pag ang iniimbestigahan mo ay pulis at saka military kasi siyempre meron silang culture rin of secrecy and brotherhood because of their operations. We can understand that pero in terms of investigating, we have to be able to know the truth. That's why were trying to get redundancy in terms of evidence para naman kapag gumawa kami ng conclusion ay meron kaming pruweba.

Bañoc: Parang normal behavior lang yan e. Ang taumbayan we will not underestimate the analysis of our people. Estimate nila, pinuntahan ng Presidente ang dalawang namatay sa Zamboanga dahil yun ang na divulge nila... Kung ganun na sinabi ng Malacanang na nagpunta doon, sinisiyasat niya ang pagbobomba doon 2 days ago at that time January 25. So parang importante, okay na yun. Importante ang dalawang buhay. Ibig sabihin pinuntahan ng presidente dahil importante. Yung pagdeliver ng communication, text kapag hindi importante, pag importante tawag tayo. Mas importante na puntahan natin yung tao. So meaning yung dalawang namatay sa Zamboanga importante talaga kasi pinuntahan. Tapos yung sa Mamasapano, nagtext text lang sila ni Purisima. Wala namang tawag, hindi naman bobo ang tao eh. Hindi tanga ang kababayan natin. Alam nila and they know how to analyze the issue.

Poe: Yun din ang kinukwestyon ng ating mga kababayan. Marami kasing trahedya sa buong Pilipinas pero yung nagkataon na dalawang nangyari sa Zamboanga pinuntahan agad ng Pangulo, diba. So kaya nagkakaroon ng haka-haka na may mga ibang pakay pa ang pagpunta doon. Ngayon mahirap na magsisihan, huwag natin kalimutan ito, dapat may managot pero huwag din natin kalimutang may nakuhang terorista. Sabihin na natin na yan ang terorista na wanted ng mga Amerikano, terorista pa rin yan at nag te-train pa rin yan dito. Sana nga ay matukoy na natin ang iba pang mga terorista dahil ang mga kapatid nating Muslim, kailangan ay mabigyan na ng kapayapaan sapagkat napakahirap ng buhay ng digmaan. Alam mo sa pelikula ni FPJ noon ati sinabi ko ito 'no, sabi nila nung dumating ang mga Kastila, sabi ng Muslim, lumaban kami. Umalis sila, natira kami dito.

Bañoc: Yun yung sinabi ni Iqbal ano.

Poe: Yun yung sinabi ko sa kanya. Nung dumating yung mga Amerikano, lumaban kami. Umalis sila, natira kami dito. Ang kadugtong niyan hanggang ngayon lumalaban pa rin kami. Dahil nga po, isipin natin to, tayong mga Kristayino, Katoliko nga. Can you imagine kung nagkabaliktad sabi ng isang professor ng UP. Kung nagkabaliktad at naging 10% ang Kristiyano at 90% ang mga Muslin, siyempre mag aano din tayo sa ating kultura. So kailangan din natin igalang yun pero huwag rin tayo papayag na bino-boss around tayo sa ating kasunduan. Kailangan din natin manindigan sapagkat bayan din natin ito. Ang gusto natin magkaisa tayo dito. Ayaw naman natin basta ipamigay lamang ang mga nararapat na dito sa ating bayan.

Bañoc: Dahil kung mag-usap tayo ng peace talks kailangan talaga mayroong trust sa isa't-isa at sincere ang both parties. Now in the part of the MILF, sincere ba sila sa peace talk. Secondly, on the part of the government sincere ba. So we cannot, the question is inevitable to ask the President if he is sincere to his people. Especially na sinasabi niya sa speech niya na the truth shall set you free. But ngayon sa investigation, obvious na may tinakpan doon sa mga text messages. Secondly, si Purisima in his 2 speeches, remember ma'am na yung 2 nationwide speeches ni Presidente na nangyari doon sa incident ng January 25, it took him 3 days, yung nationwide address niya. Now in his first nationwide address, alam naman natin nagtrabaho tayo ng korporasyon, every after activity meron tayong postmortem meeting. Ano ang nangyari para hindi na natin maulit ito kung ano ang nangyari. So meaning dahil parang matagal siyang naka-react eh, 3 days after, so nag-usap na sila doon. In his first speech addressing the nation, walang kasalanan si Purisima. In his second speech also, wala pa rin kasalanan is Purisima, in fact he was giving a tribute to Purisima. Now for the first time the President said Purisima lied to me, yung si Sen. Santiago sinabi na si Purisima ang may kasalanan at inamin ni Purisima na siya ang may kasalanan, ngayon siya na ang may kasalanan sa lahat dahil he was misleading the President but in his 2 speeches walang kasalanan si Purisima.

Poe: Yung unang-unang pagkakataon ng pag react mo is so telling on the very situation. Sa tingin ko sa ating mga kababayan, kaya nasira yung tiwala natin sa pagkakataong ito, hindi ko naman sinasabi na buong-buo nasira ano, sa pagkakataon na ito kasi, unang-una humingi ka ng advice sa isang tao na suspendido. Not just for a minor offense but for graft and corruption, so si Purisima kasama diyan. Pangalawa, yung emotional aspect na dumating sila hinihintay nila yung Pangulo. Yung dumating yung mga katawan galing sa Mamasapano, wala yung Pangulo natin doon. Ngayon, hindi ko naman sinasabi, alam mo kilala ko ang Pangulo alam kong mabait siya, kaya lang minsan siguro may mga kilos na sana hindi na lang ganun yung nangyari. If he could have done it differently, unang-una hindi dapat si Purisima. Pangalawa, dapat sa pagsalubong nandoon siya. Yun ay sinasabi ko lamang ito bilang obserbasyon. Ngayon doon sa kanyang top or possible liability if ever ha, hindi ko sinasabi if na meron, sa committee report ilalabas po natin yan.

Bañoc: We cannot avoid the question na kailangan we talk on the negotiating table for peace sincere yung dalawang party. Big question is MILF sincere dito. Second is the President is sincere to his people. Dahil parang ang daming tinakpan. Aside from doon kay Purisima na walang kasalanan in his 2 speeches at ngayon ay may kasalanan na. Second yung 2 speeches niya until now, unlike yung compare lang natin ba sa King of Jordan na isang pilot ang namatay, nag react talaga within one hour yung King of Jordan doon sa namatay na isang pilot.

Poe: Siya po mismo yung nagpalipad ng eroplano diba?

Bañoc: He was wearing his military uniform. Yung reaction niya one hour pa lang. Yun presidente natin, 3 days hindi naka react pero nung nag react siya, we cannot expect Pnoy to declare an all-out war but sa atin lang naman until now he did not condemn on the incident. I hope you notice that.

Poe: Yes atty. Alam mo ganito lang yun ano, kahit doon sa ating peace panel representatives, Hindi mo rin masisisi yung iba na nagsasabi na "Sino ba talaga ang nirerepresent ninyo?" Diba? Yung government side ba, o yung sa kabila rin? Alam ko matatalino sila at may kredibilidad sila, pero parang naghahanap ka talaga ng tatay o nanay na kakampi sa iyo at sasabihin sa iyo na hindi, mali iyan at gusto kong magkaroon ng kapayapaan at pag-uusap, pero dahil humantong tayo sa puntong ito kailangan muna nating papanagutin ang mga nagkasala. Kasi nga, you cannot have peace without justice. Yun ang palagi nilang sinasabi. Papaano ngayon iyan. Pagtatakpan natin lahat ng nangyari doon sa pagpirma ng kasunduan? Balewala ang papel na iyan.

Bañoc: Parang ginawa nila na at all cost, na matuloy lang ang BBL, wala namang justice eh. Even the president did not call na may kailangang justice na lumabas dito, we condemn the...hindi eh. Kaya nag-react si Cardinal Vidal dito sa Cebu--bakit hindi man lang nag-condemn ang Presidente?

Poe: Yun na nga siguro ang hinahanap ng taumbayan. Na talagang mas matigas ang katayuan tungkol dito. Ang nagdeklara pa ng all-out war sa BIFF ay si Gen. Catapang.

Bañoc: Yung dalawang taga-Cebu City, pinuntahan ko ang burol nila. Sinabi nila na iba talaga noong nalaman na nila yung mga mahal nila sa buhay ay biktima sa Mamasapano. Pero iba pa rin ang feeling na nakita nila na papababa na sa C-130 ang mga coffin. Masakit talaga. Gusto nila na mayroon silang masandigan. Ngayon, wala si Presidente sa Villamor Airbase, parang si Barack Obama ba, nandoon talaga. Cancelled lahat ng appointments ni Barack Obama at pinuntahan niya doon at sinalubong ang mga patay sa airport ng America, pero ang Presidente natin, wala. Hindi natin nakita ang presidente. So the first question is the MILF sincere? The second question is the president sincere? Dahil parang hindi nakita eh. Sabi ng mga pamilya, masakit para sa amin na nakita na mayroong flag doon sa coffin. Dapat nandoon si PNoy. Doon siya nagpunta sa Mitsubishi. Hindi natin makita ang sincerity niya dito, eh.

Poe: Aaminin ko sa inyo, sa tingin ko, mas nakabuti kung nadoon siya. Lalong lalo na, siya ang ama ng bayan. Sa pagkakakilala ko sa kaniya, alam kong mabuti siyang tao, hindi ko alam kung sino ang nagpayo sa kanya, at kung pinayuhan man siya bakit siya nakinig doon. Iniisip ko rin, matindi rin siguro ang nararamdaman ng Pangulo na, sinasabi niya, baka hindi kayanin na nandoon siya. Baka ang mga kapamilya ay hindi magustuhan na makita siya doon. Hindi ko talaga alam. Sapagkat, kung ano ang nasa isip ng Pangulo natin, bakit hindi siya pumunta doon. Basta, malaking dagok talaga iyan sa naging kinahinatnan ng tiwala ng ating mga kababayan. At sana naman ay malagay din sa ayos. Pero gaya nga ng sinabi ko, kung mayroong mga responsibilidad, kailangan talagang malaman natin.

Bañoc: Kinausap ko yung pamilya, isa-isa ba. Sabi nila, iba talaga. Nalaman nila ang nagyari doon sa mahal nila sa buhay sa Mamasapano, napunta na yung remains sa Villamor Airbase, but iba yung feeling nila pag nakita nila ang coffin na may flag na pababa sa C-130.

Poe: Oo. Grabe. I can imagine. Kasi tayo manonood lang sa TV at makikita mo, grabe ang dami nila.

Bañoc: Opo. Kaya parang hindi nakita ang sincerity sa presidente. Tapos noong kinausap sila ng isa't isa, parang hindi naman intimate ang pagkausap nila dahil adiyan lang lahat ng secretaries ng Presidente. At saka parang yun din ang sabi.

Poe: Alam mo, itong ating Presidente, masasabi ko lang, hindi siya very emotional. Pag makikita mo, hindi mo malaman. Diba sabi nila, "Bakit nakangiti, dapat malungkot." Eh ganun siya eh. Yun nga yung sinasabi ko na--I mean tatapatin ko na lang. May mga naiinis doon, pero, hindi ko na alam kung papaano kasi...Ganoon talaga siya. Sana naman, mas maramdaman ng ating mga kababayan ang sinseridad. Kung hindi man maipakita sa mukha, siguro sa mga darating na araw, sa gawa ay maramdaman nila.

Bañoc: Tama iyon. There can be no peace without justice, and there can be no justice without seeking the truth first.

Poe: Oo nga. Yun iyon.

Bañoc: So kung palagi nating pagtatakpan ang katotohanan, parang mahirap iyan.

Poe: Maroong mga haka-haka, siguro, gustong magpapogi ni Purisima, para makabalik siya sa pwesto. May mga ganoong haka-haka. Si Gen. Purisima, marami nang mga paratang tungkol sa kanya. Pero nagpapakita siya sa Senate hearings. At least, diba? Ang masasabi ko lang mahirap din magpakita sa Senate hearings kasi titirahin ka ng lahat. Lalo na kapag guilty ka talaga. Alam naman natin sa kaso niya, ay may pananagutan siya. Lalong-lalo na kung andiyan na si Sen. Miriam, nako. Parang teacher talaga iyan na strikto. So iyon. Nagpakita nga siya so sana tuloy-tuloy na niyang pangatawanan kung mayroon man siyang pananagutan dito.

Bañoc: Yun ang mga points ko ma'am. In my commentary here sa program ko, yung sincerity talaga. Dahil mag-usap tayo ng peace, mag-usap tao ng kapayapaan, dapat sincere ang both parties. Yung first question sa MILF, sincere ba sila? Second question, how sincere is the President to his own people? Yun ang katanungan sa presidente. Dito tayo sa MILF, gano ka sincere sila, dahil iba yung--Remember that action speaks louder than words. Paano sasabihin ng MILF na they are sincere, kung ang action nila hindi?

Poe: Yun na nga. Tama po kayo. Kaya nga sabi po nila eh, sige, kung hindi ka na lang expressive okay lang iyon. Basta ipakita mo na lang yung gawa mo, yung talagang sinseridad mo. Tingnan na lang natin--alam mo ang Pangulo pumunta na, siguro sumama rin ang loob niya. Dahil nga hindi niya naibigay ang dapat niyang ibigay. So nagpunta siya para kausapin ang mga pamilya. Yung mga benepisyo, pinapangalagaan niya na maibibigay agad. Tatlong beses na ata siyang nagpunta sa kanila, hindi ba? Nung huling araw ng burol, parang ilang oras siyang nandoon. From eleven o'clock in the morning until 12 midnight ata nandoon siya sa Camp Bagong Diwa. So nakikita natin na naghahabol ang Presidente ng pagpapakita rin ng simpatya. Kaya lang, siguro, dahil nga sa laki rin ng nangyari dito, kailangan ay tuloy-tuloy pa. At hindi lamang doon dapat itigil. Kung ano ang dapat nating gawin sa BBL na pagbabago, ay gawin niya kung ano ang constitutional, at kung ano ang makatarungan. Ito ang nakasalalay sa ating pagiimbestiga dito at paglabas ng mga resulta: katotohanan, katarungan, at kapayapaan. Yun yung tatlo na dapat makamit natin.

Bañoc: Kahit binigyan ng benefits ang mga pulis, we can perfectly understand on the side of the families ng SAF 44 because yung buhay nila cannot be replaced by monetary consideration.

Poe: Oo, oo. Hindi mo mababayaran iyan.

Bañoc: Hindi iyan disgrasya lang. Feeling nila pinabayaan sila ng gobyerno, ang SAF 44. Because the government has all the resources to rescue our people there. Parang lumulutang doon na literal ceasefire ang nangyari. Ceasefire ang gobyerno, yung MILF hindi naka-ceasefire. Yung text nila, "parami ng parami ang reinforcement ng MILF. Tulong naman! Saklolo!" Parang ang government, sabi ni Catapang, they didn't want to be misinterpreted na parang giyera na ito. Na maaabandon ang peacetalk. Eh parang, the President was confronted at that time with two situations. Ano ang mas mabigat para sa iyo--ang SAF 44 o ang Peace Talks? Parang ganoon eh.

Poe: Totoo. Nagkakaroon na nga ng alinlangan at pagdududa ang mga kababayan. Para bang--tama kayo diyan Atty. Ano ba ang mas importante? Buhay ng 44 at the rest of the country, o para lamang magtagumpay itong peace talks na ito dahil ito yung parang nasimulan na ninyo?

Bañoc: Dahil may Nobel Prize si Presidente, ano?

Poe: Yun ang haka-haka. Di natin masasabi. Pero yun nga. Kaya ang tingin ng iba, ay pagdududa dito sa mga government peace panel negotiators. Bakit parang masyado kayong lenient na para bang... Tingan mo ang sagot ng MILF, halimbawa. Isusubmit namin ang aming report sa Malaysia. So parang...Sabi naman namin, eh bakit hindi kayo mag-participate sa Board of Inquiry kung sincere kayo? So yun ang mga tanong na sana naman ay magpakita rin ang bawat panig ng patas na pakikipag-ugnayan. Kasi, kung ganyan nang ganyan, eh di mas lalong magdududa tayo sa isa't isa.

Bañoc: Tapos yung question natin. Ang sincerity nila, Madame Senator...Dito sa doctrine natin ng criminal law, kailangan ang penalty must be commensurate to the offense committed. Now, sa part ng MILF, kung ang kasalanan ng lack of coordination, death penalty ang binigay nila sa mga pulis natin. Dahil commensurate talaga iyan. Kung nagnakaw ka ng isang manok, yung penalty ay 1 month imprisonment. Pero iba ang penalty kung nakapatay ka ng tao. But dito, coordination lang ang problema eh nangyari, death penalty ang sa ating mga pulis. At ang sincerity ba, na alam nila na government troopers ang mga ito, bakit ginawa nila iyan? Secondly, we are not in a state of war. We are in a state of peace. Peace talks tayo. Even during war, according to the Geneva Convention, na may mga batas sa gyera. Mayroon pang prisoners of war. So yung mga hindi na nakalakad, considered as prisoners of war. Pero yung nangyari doon, kahit buhay pa, binaril nila. It was very tragic yung sinabi ni Gen. Espina na ang dami sa mga tao niya we're being killed by a lethal bullet. Pinatay na parang massacre talaga. Close range, based on the autopsy. So masakit iyan.

Poe: Oo. Tama. Yun nga ang sinasabi. Kunyari, nagkaputukan. Pero kapag nakita mo na government yun, teka-teka muna. At least mayroong tatawag sa commander--aware ba kayo nito kung mayroon silang tamang mekanismo ng ceasefire process. Obviously, wala. Mayroon ba silang control sa kanilang commander? On the ground? Parang wala, diba? Tapos, yung ating mga sundalo, kung sino man ang pumatay, dapat i-surrender nila. Na sabihin nila, i-susurrender nila but "we stand by the fact that we are rebel group and that we are still under the peace talks so perhaps you can give them some sort of a lesser sentence". Diba? Kasi parang ganun nga. I-abogado nila. Bigyan nila ng magagaling na abogado. Pero they have to surrender them, at least.

Bañoc: Yun ang punto ko ma'am. Kasi even during the state of war, may mga prisoners of war, eh. Ngayon, wala tayo sa state of war. Adiyan tayo sa peace talks. Maka-appreciate tayo if mayroon silang prisoners of war--we can appreciate na talagang sincere ang grupo at saka civilized sila, pwede na talagang i-recognize natin. Pero ang nangyari, yung sa video, buhay na buhay pa, binaril in close range.

Poe: Bineberipika natin kung talaga bang MILF iyan o BIFF iyan o iba pang grupo. Sabi ng MILF, hindi raw sila iyon. Mayroon silang recent denial. Pero tingnan natin. Kasi yung FBI, sabi nila natunton na nila yung nag-upload, so they have to trace backwards kung saan talaga nanggaling iyan, sino iyon. Mukhang yung taong kumukuha ng video, siya rin ang bumabaril, eh, diba? Parang nakalagay sa bulsa niya ang telepono, pag tumatakbo siya makikita mo yung ground eh.

Bañoc: Kung i-aanalyze natin, conclusive, acc. to Iqbal, conclusive na binaril at close range. Pero hindi conclusive na MILF iyong bumaril, pero either MILF or BIFF ang gumawa. Pero yung big probability na MILF, dahil nakuha ang baril ni Sagonoy. Poe: Oo. Nakuha noong sinauli.

Bañoc: Sinauli ng MILF. So, the assumption in there is MILF ang gumawa.

Poe: Or, kung hindi man MILF, kilala nila. Kasi nakuha nila ang baril o malapit sa kanila. Alam ninyo po, siguro...Ang daming katanungan. Alam ninyo, ang mga dokumento na nakuha namin, sa transcript lamang, isipin ninyo. Limang public hearing, limang executive session, plus caucus pa. Bawat isang hearing, ilang oras? Lima, anim na oras? So yung transcripts namin, mga three-inches thick iyan per hearing. Siyempre, dahil bawat salita nakasulat iyan. So parang isang balikbayan box kami ngayon ng mga dokumento na talagang inaaral namin at kino-crosscheck. Para magkaroon kami ng matinong committee report by next week.

Bañoc: So personally, ano ang reaksyon mo sa sinabi ng MILF na they will not surrender their fighters? In your part, ma'am?

Poe: Disappointed. In a way, angered.

Bañoc: Parang they are not recognizing the jurisdiction of the Philippine government.

Poe: Parang ganoon na nga ang lumalabas. Well, of course they're a rebel group, parang ganoon na rin. Pero, you have to be able to have some sort of a capital in building peace. If you want to have an agreement, you should have an investment also. So at this point, they should be able to prove themselves sincere in the peace process na, "normally we are a rebel group, we don't subscribe to your government, but since we are trying to get into an agreement, as a gesture of good will, ito yung mga tao. Sorry. Kailangan niyo ring makita ang aming pananaw, sapagkat pumunta kayo doon nang madilim pa at nagpaputok kayo, natural akala namin--nagulat kami kung sino. We had to defend ourselves." Siyempre, Atty., kunyari na lang, ikaw nasa bahay ka. Biglang may pumasok na mga pulis dahil may suspetsya sila na may mga tao doon. At pinaputukan mo sila at napatay mo sila, masasabi mo na you are defending yourself. Totoo, diba? Pero ngayon, pagka tinutukan mo na ang mga pulis at sinabi sa iyo--"Nandito kami kasi may hinahabol kami, hindi ikaw ang kalaban namin" at binaril mo pa rin, ibang usapan na iyon. Diba? Ganoon tayo. Dito ang ating problema. Kasi, malinaw na malinaw na yung mga soldiers were begging for their lives. Sinasabi nila na "Teka, teka, diba magka-ano tayo dito?" at binaril pa rin nila. So alam nila na yang mga iyan ay parte ng gobyerno, acting on an official capacity. At binaril nila. Talagang dagok iyan sa intensyon nila na magkaroon ng kasunduan.

Bañoc: Ang dami talagang questions. Sabi nila, yung mga fighters nila, sa initial report walang kasalanan. Sabi nila, self-defense lang ang ginawa nila, but self-defense acc. to the revised penal code has three elements: lawful aggression, lack of provocation, and reasonable means. Reasonable means, meaning, na kung ang kalaban ay may itak na dala, binaril mo siya, pag reasonable means sa iyo iyan, dahil babae ka may itak ang binaril mo, reasonable means iyan. Pero kapag nadapa na iyan, dahil natamaan na, hindi na makakatayo pa, pero buhay pa, hindi na self-defense kung banatan mo pa ng additional bullet.

Poe: Tama. Hindi na reasonable iyon.

Bañoc: So hindi valid yung sabi nila na self-defense. Hindi valid na defense sa kanila iyon.

Poe: Para sa akin, may punto na talagang hindi na. Lalong-lalo na nung sinasabi na paligiran na nila ang 55th. Kasi, kung napaligiran ng ganoon, papaano na? Obviously kung--yung 55th ilan lang sila, ano? Tapos kayo, kung ilang-daan kayo doon. Outnumbered na outnumbered. Obviously, pinagkaisahan. So, talagang hindi na iyon self-defense.

Bañoc: They will not submit the reports daw sa inyo? They will submit it daw to Malaysia? Papaano iyan?

Poe: Well, they will not submit it to the BOI. Remember, pumunta doon si Gen. Magalong, ayaw kausapin ng commander ng MILF. Hindi isa-submit sa kanila. Therefore, kahit kami, noong hinihingi rin namin iyan, sinabi, they're still putting their report together. Yun ang official na sagot sa amin ni Iqbal. Pero ang sagot naman nung isang MILF commander kay Magalong, sa Malaysia nila ipapadala. So, ako naman, Atty. Ruphil, sapat na rin ang aming ebidensya para masabi ang pananagutan nila dito. Kahit na hindi pa sila magsumite, dahil alam mo, lahat ng technical matters, hindi naman kailangan malaman lahat iyan. Hindi naman kami korte. Hindi naman namin sila mapapakulong. Pero yung rekomendasyon para sa lehislasyon, lalong-lalo na sa BBL, ay pwede na naming ma-tackle dito, whether or not they submit their report to us.

Bañoc: Dahil ang sabi nila, ang kanilang fighters ay not at fault dahil they were acting in self-defense. Pero kwestiyonable ang self-defense. Secondly, parang patay na iyon, kawawa na ang 44 SAF, sa kanilang investigation, sila daw ang unang nagpaputok. Pero, parang sa kanila, one-sided ang investigation tapos hindi transparent. Walang mediang nag-cover sa kanilang investigation.

Poe: Kasi, ang government, at least yung kay Magalong, mayroong media na kasama. Iyon na nga. Ano ba ang pagpapahiwatig iyan? Pag sila na ba ang nagpapatakbo ng ARMM, ganiyan din ba sila? Hindi ba sila papayag na mayroong journalists o reporters? Kasi alam mo, ang journalist at reporter sa isang matiwasay--sabihin na natin, sa isang demokratikong institusyon o demokratikong bayan, importante iyan. Sila ang tenga, mata, at bibig ng mga tao. Para masabi kung ano ang dapat masabi, makuha kung ano ang chismis, kung ano ang totoo, diba? Papaano kung walang media doon, eh di mas lalong hindi natin mave-verify. Kaya kahit sa pulitiko na minsan, alam namin na ang media talaga ay nakabantay sa iyo, mas nagiging maayos ang trabaho mo dahil alam mo na may nanonood sa iyo eh.

On the Bangsamoro Basic Law

Bañoc: Now, dito tayo sa BBL, ma'am. May mga provisions na i-discuss natin.

Bañoc: Ngayong buwan dapat ipapasa ang BBL pero dahil sa Mamasapano incident, baka daw i-extend doon sa June. At kailangan talaga, sabi ng Malacanang, na maipasa ito. In fact, yung sa Lower House, pinatawag na sa Presidente. Yung ibang mga Congressmen, yung ibang mga Magdalo Congressmen ininterview ko before they were invited by the President, talagang iba yung statement nila. After they were invited, sabi nila, ok na daw sila. Parang ganoon. Sabi naman ng Malacanang, ang next na ipapatawag ay ang Senate. So, kamusta? Sa tingin ninyo, itong BBL--ang dami pang i-study dito but kaya ba itong maipasa sa June?

Poe: Sa committee iyan ni Sen. Bongbong Marcos. Ngayon, ang mangyayari kasi diyan, kung ang committee chairman ay mag-he-hearing madalas, sabihin na natin aaraw-arawin niya iyan, eh maaaring magawa lahat ng trabaho. Pero alam mo, conservatively ah, magbre-break na po kami eh. Magbre-break na kami ng March 20. Ang balik namin ay May 4. So ibig sabihin, from May 4 until June, isang buwan lang iyon. Parang wala pa akong nadidinig na ganoon kabilis para magpasa ng isang batas. Lalong-lalo na ang ganyang klase. Ngayon, gusto naman natin na ang batas na ito, kung maipapasa ito, makakabuti talaga. Para sa ating mga kababayan sa Mindanao, at sa ating lahat. Ang daming probisyon doon na kailangang pag-ingatan natin. Halimbawa, alam ninyo, ang alam ko sa probisyon sa BBL, kapag pumunta ang AFP doon, kailangang makipag-coordinate sa kanila bago pumasok sa teritoryo nila. Eh ang mahirap po kasi diyan, bansang Pilipinas po tayo, dapat yung kapangyarihan ng pangulo ay pawang nababawasan pagdating sa ARMM lung makikipag-coordinate pa sa mga leader doon. Number two, yung COA. Magkakaroon sila ng independent COA sa ARMM, sa BBL, as Bangsamoro. Ang problema diyan, papaano natin masisiguro na talagang magiging accountable sila eh sa ating COA nga kung walang control ang pangulo sa COA nila, eh di mas medaling matago. Remember, the cost of the BBL every year is about Php 70B. Ang P70 billion na iyan, konti na lang, budget na iyan ng PNP na 90B. So ang sasabihin natin, dito sa lugar na ito, ang 70 billion na iyan dapat naman mapunta sa mga kababayan natin. For schools, for infrastructure, for farming, for Agriculture; eh kung hindi natin mababantayan ang mga lider diyan, baka sa bulsa lang nila mapunta. Kaya mag-ingat talaga tayo sa mga probisyon na iyan. Hindi ako naniniwala na at this point kailangang maging independent yung mga ibang sangay ng gobyerno doon.

Bañoc: So anong stand mo sa BBL?

Poe: Sa ngayon po, kailangan nating magkaroon ng mga amiyenda doon sa mga probisyon. Sapagkat hindi pwede, in its present form, na tanggapin natin ito. Ako ba ay naniniwala na dapat magkaroon ng sort-of autonomy sa Mindanao? Naniniwala ako na kailangang bigyan sila ng pagkakataon na mabuhay na ayon sa kanilang kultura. Magkaroon ng certain freedom. Dahil kahit naman sa Amerika, yung federalism, halimbawa, it works naman eh. Kaya lamang po, hindi pwede yung halos total autonomy na halos wala nang hawak ang national government sa kanila. Isang bansa pa rin naman tayo. Wag naman nating walain na tayo ay magkakapatid at kailangang mayroon din tayong sentrong gobyerno.

Bañoc: So doon sa BBL, if you are going to water down the BBL, sabi ng MILF baka hindi nila tanggapin iyan? Ano reaksyon mo diyan? They want the original draft enacted in Congress. Otherwise daw, it might not be acceptable to the Bangsamoro.

Poe: Ito nga ang problema, eh. Ano ba ang pinangako sa kanila ng government peace panel. So parang umaasa sila. Kasi pinirmahan nila iyan. Pero, nung pinirmahan nila iyan, alam naman nila na dadaan pa iyan sa Kongreso, sa Senado. So they should have been ready to accept the fact that not all the provisions will be approved. At pagkatapos niyan dumaan sa Kongreso at Senado, iyan ay dadaan pa sa botohan sa lugar nila. Ngayon, ito na lang ang masasabi ko, siguro, yung suhestyon ng iba, kaya lang it will lengthen pa the negotiating process, dapat kasama dito hindi lang MILF. Maraming ibang grupo. Pati yung mga Imam, na iba't ibang grupo doon, remember may mga iba-ibang tribo. May Tausug, may Maranao, at kung ano-ano pa na dapat ay masama rin natin sa pag-uusap. Kasi dati, mayroong MNLF. Tapos nagkaroon ng MILF. Tapos nagkaroon ng BIFF. Diba?

Bañoc: Ang dami nga ma'am at mayroon nanamang isa! Yung justice ano..

Poe: Oo, mayroon na namang isa. So ibig sabihin, masasayang ba ang pagkakasundo natin dito dahil may manganganak na namang isa pang grupo. So, para sa akin po, ako po ay gusto kong magkaroon ng mas maraming hanapbuhay, mas maraming suporta, mas maraming imprastraktura, kailangan mas malaki ang sharing ng pera sa mga taxes nila sa Mindanao, pero yung--the BBL in its present form, mahihirapan pong kumuha iyan ng suporta ngayon.

Bañoc: One point sa BBL: Article 3 Section 3 of the Senate version. Yung sinabi doon na yung present arm ay sa kanila iyon. Mayroong mga territory na sa kanila. But sinabi doon sa Section 3 na at any time, pwede yung mga adjacent places na magpetition ng 10 percent tapos may referendum. So parang pwede pang mag-expand ang territory nila eh.

Poe: Totoo iyan. 10% lang diba? Akalain mo doon sa Mindanao, hindi naman sa pag-aano, marami din namang Kristyano doon. May kultura ng Bangsamoro, may kultura rin ng Kristyano. Kaya nga, siguro talagang tama ang ni-raise mo na iyan. Babalikan ko iyan, Atty. Ruphil.

Bañoc: Oo dahil, kung gusto nila na yung area na iyan ay idefine kung ano ang gusto nila, Sulu ba iyan o Maguindanao, pero kung mag-expand lang ng mag-expand baka makuha nila ang buong Mindanao.

Poe: Tapos pati Sabah. Tapos naging Malaysia na sila. Huwag naman sana, ano?

Bañoc: Because..I'd like to to remind you Madame, kung may 10% petition, tapos mag-referendum, how credible ang referendum? Ang tanong diyan, do you approve of the BBL. Dahil iyan lang yung ano, nabasa kong katanungan sa referendum. Do you approve of the BBL? According to Art. 15 Sec. 8. Yan lang ang katanungan. Tapos, how credible ang election nila? Dahil kung alam mo, matatandaan natin ung tumakbo ang papa mo, si FPJ, pagsabi ni Gloria, 12-0. 12-0 ang nangyari. Ganyan ang eleksyon ila. So ano--kung mag-referendum. Mag-remind lang ako sa inyo na iyan ang nangyari sa father mo. 12-0 iyon! So ano ang mangyayari kung may referendum sa ano nila? Pag sinabi na yes tayo to BBL. Mayoon bang mga tao na kaya nilang i-ano ang eleksyon diyan? Parang hindi pa tayo fully trusting sa eleksyon nila eh.

Poe: Yun na nga. Yun ang mga katanungan. Alam mo, ayoko kasing gatungan ano, kasi gusto ko rin na ang ating mga kababayan sa Mindanao makita naman nila na we're giving them the trust, the benefit of the doubt. Pero sila na rin mismo ang nagkwekwento sa akin eh. Na alam mo, mahal namin si FPJ, pero dinaya talaga siya dito sa aming lugar. Sa Mindanao iyon ano? Sila ang nagsasabi. Kasi nga po, Atty. Ruphil, ang mga maliliit na tao, mga ordinaryong mamamayan ang hindi nagpapalakad doon. Yung mga may kapangyarihan ay mga may baril. Kaya nga sabi ko, kung walang control, kung hindi iyan nako-control ng gobyerno sa tamang paraan, at walang transparency, walang media, walang reporting, papaano natin mababantayan lahat iyan? Kaya mahirap. Nakakatakot yang sinabi mo na yes or no kalang, hindi mo alam ang probisyon. Eh marami sa ating mga kababayan, kung ano lang ang dinidikta sa kanila, ay yun na yung mananaig. Kaya nga, talagang kailangang pag-ingatan.

Bañoc: Dahil kung ginawa nila sa Congress iyan, ipasa ninyo ang BBL, or else magkakagulo tayo; kung gagawin nila sa referendum--join kayo sa amin or else magkakagulo tayo.

Poe: Yun na nga. Pero alam mo, sa tingin ko sa Senado ngayon medyo mahirap na makapasa ang verbatim na gusto nila. Hindi. And I think in the House also. Kasi kahit naman doon, marami na ring umaalma.

Bañoc: Last point sa BBL. Yung sinabi mo, yung Bangsamoro police ano? Art. 11 Sec. 2 yung Bangsamoro Police. Under exclusive power nila iyan. At connect diyan ay ang Art. 5 Sec. 1. Yung sa Philippine Government external security lang eh. External security. Hindi na tayo makakainterfere sa internal security. So, kailangang pag-aralan iyan.

Poe: Oo. Biglang mawawala na lang sila sa control ng PNP. The whole time nga, ang ating iniiwasan ay ang pagkakaroon ng mga war lords diyan o magkaroon ng mga private army, eh ngayon nilelegitimize natin no? Pero, I understand also that they should be able to patrol themselves, they should be able to secure themselves, pero siguro, there should be more checks and balance also with the national government.

Bañoc: Ang kinakatakutan namin kapag may teroristang bumomba sa Davao, sa Cagayan, tapos hahabulin ng pulis natin, pupunta sa teritoryo nila, hindi na natin mahabol. Dahil we cannot interfere in their internal security! Because acc. to sec. 5 of the BBl, external security lamang ang sa atin.

Poe: Exactly. At kung papasok ka doon, you have to coordinate with them. Bañoc: Madame Senator Grace Poe, salamat kaayo sa pagbisita ninyo sa kabisayaan.

Poe: Daghang salamat po at daghang salamat po sa ating mga kababayan. Maayong buntad, at sa ikakasal ngayon, si Cong. at Mrs. Quisumbing. Binabati ko rin po.

Bañoc: Si Senator Grace Poe po. Maraming salamat.