GRACE POE dzBB INTERVIEW TRANSCRIPT

On Mamasapano Hearing

Nimfa Ravelo: Magandang umaga po.

Sen. Grace Poe: Magandang umaga Ms. Nimfa at sa lahat ng nakikinig.

Ravelo: Bukas ay fourth hearing tungkol sa Mamasapano encounter. Ano po ang maasahan ng ating mga kababayan? Ano po ang sentro ng hearing bukas?

Poe: Marami pa tayong mga hindi nalilinawan na mga katanungan, una na doon noong huli kaming nagkaroon ng public hearing, tinanong natin si Gen. Purisima tungkol doon sa mga pag-uusap nila ng Pangulo at sabi niya hihingi siya ng permiso. Isa iyan sa mga tatanungin natin. Kung ano yung nalalaman ng Pangulo. Dapat talaga malaman ng tao kung mayroong dapat sabihin si Gen. Purisima. Pangalawa, yung DFA ay inimbitahan natin para magbigay linaw sa mga kooperasyon natin sa ibang bansa para protektahan ang ating seguridad at doon din sa mga treaties natin. Pangatlo, tatanungin din natin si Sec. Mar at ibang namumuno kung ano ba talaga ang kanilang nalalaman sapagkat kung naalala ninyo noong huli silang tinanong kung kalian nila ipinaalam sa Pangulo ay parang nag-uusap-usap silang hindi sigurado, so ngayon may mga transcripts tayo ng pag-uusap at mas magiging malinaw sana ang kanilang pag-testify bukas.

Ravelo: Ma'am, si Executive Secretary Paquito Ochoa nakita ko pong nasa guestlist din. Ano po ang significance niya?

Poe: Isa din siyang alter ego ng pangulo. Ilang pagdinig na ang lumipas at mayroon naman siyang pinapadalang kinatawan. Sbai nga nila yung executive secretary ay alam dapat ang lahat ng schedule ng Pangulo so tingnan din natin kung ano ang kaugnayan ng kanyang tanggapan dito sa nangyaring ito.

Ravelo: Tungkol kay Gen. Purisima, nabanggit ninyo na makakatulong sa president kapag inilabas yung mga information na sinabi niya. Pwede bang malaman kung bakit o bukas na?

Poe: Bukas na pero ganito iyon, yung aking inihayag naman ay doon sa nakikita ko sa kanila ng presidente. Hindi pa yung iba kasi hindi lang naman si Gen. Purisima ang maaaring nakipag-ugnayan sa Pangulo, yung nakikita ko lang sa kanya kaya nga hindi ko maintindihan kung bakit hindi niya ilabas pa noong unang pagdinig na iyon pero tingnan na lang natin sapagkat marami pang mga bagay ang kailangang malinawan pero para sa akin, doon sa nakikita kong pag-uusap, wala namang masamang dapat itago doon. Unang-una, kung impormasyon lamang doon sa nangyari sa Mamasapano ang nakalagay doon sa pag-uusap na iyon ay talagang kailangan iyon para malaman natin yung kabuuan ng liderato at kung papaano nila ipinaalam sa Pangulo ang sitwasyon.

Ravelo: Sabi ni Senate President Drilon hindi naman nag-invoke si Gen. Purisima ng executive privilege for the President so bukas po ay inaasahan na ung mga sinabi niya sa inyo sa executive session ay lahat po sasabihin din niya bukas? O kung matatanong pa ng mga senador? Depende po?

Poe: Ako kasi kailangan niya talagang sabihin, hindi man nila tatanungin, katulad noong hindi naman siya natanong, bilang moderator ng grupo ay kinailangan na tanungin siya tungkol diyan. Sa nakikita ko, hindi niya talagang pwedeng i-invoke ang executive privilege at hanggang sa ngayon wala naman po tayong natatanggap na request para i-invoke yun galing sa Pangulo mismo kaya sa tingin ko inaasahan ko na iyan ay babasahin niya at kung hindi man, tingnan natin baka kami mismo ay kailangan na siyang i-compel na basahin niya.

Ravelo: Alin po ang kailangan niyang basahin?

Poe: Yung pag-uusap nila ng Pangulo. Sasabihin talaga namin na basahin niya kasi wala namang dahilan sapagkat hindi naman humihingi ang Malacañang o ang Pangulo mismo ng excutvie privilege, hindi kami pinadalhan ng request for executive privilege.. Sila naman ay sumumpa na magsabi ng katotohanan. Hindi naman niya in-invoke ang right against self incrimination kaya sa tingin ko mapipilitan talaga siyang basahin iyon sa aming hearing.

Ravelo: Ito po ay ang transcript ng text messages nila ng President?

Poe: Opo tama. Naniniwala ako na malaking bagay iyon. Malaking bagay sa kabuuan ng palaisipan tungkol sa mga nangyari. Alam mo maraming nagsasabi na kailangang iba ang pagkaka-handle nito. Talangang maraming pagkakamali, sasabihin ko na. Yung chain of command, communications, yung ibang strategy, ang daming mali pero kailangan din nating malaman doon sa araw na iyon, ano ba talaga ang ipinaabot nila sa Presidente kasi diba hindi ka naman makakagawa ng desisyon kung hindi mo alam ang tunay na nangyayari o nagaganap o kung gumawa ka man ng desisyon at mali, iyan ay nakabase lamang sa kung talagang ibinigay sa iyo ang kabuuang nangyari o may tinago sa iyo. Wala akong kinakampihan dito, sa tingin ko lahat ay may pagkakamali pero ang sinasabi ko lamang, kunwari ikaw ay may pinapatakbong tanggapan, kaya ka nga kumuha ng mga empleyado ay para malaman mo ang nangyayari sa bawat departamento pero hindi ka makakagawa ng tamang hakbang kung ang sinasabi sa iyo ay mali-mali o kulang-kulang. Yung mga ganoon na hindi gumagawa ng tamang trabaho nila ay paalisin kasi kung mananatili ang ganoon mas lalong masisira ang organisasyon mo. Yung naman ang sa amin.

Ravelo: Sinabi niyo po na lahat ay may pagkakamali, that may include the president maam? Dahil mali ang impormasyon na nakarating sa kanya?

Poe: Alam mo pakinggan na lang natin. Malaki kasi ang akusasyon na ito, unang-una hindi dapat ako magbigay ng personal na opinyon na sasabihin ko na ito na ang buong opinyon ng komite. Pakinggan natin bukas at makikita naman natin. Sa tingin ko obvious naman doon sa napag-usapan natin, halimbawa, yung chain of command, yung papano nila pinatakbo ang kanilang operasyon, makikita naman natin talaga na may pagkakamali. Ngayon tungkol sa pagkakamali ng Pangulo, hindi iyan basta-basta ginagawan ng sakdal. Kailangan talagang himayin lahat kaya nga sinasabi ko basahin na kung ano yung meron sila, hindi lamang kay Purisima pati na rin sa iba. Pati na rin si Napeñas. Sinasabi ko na, dapat hindi niya akuin lahat ito pero huwag din nating kalilimutan na siya ang nagpatakbo nito sa ground. Kaya malaki talaga ang pananagutan niya at sa tingin ko dapat ay magsabi rin siya ng katotohanan. Sa pananaw ko, marami pa siyang dapat klaruhin.

Ravelo: Sa executive session naging fortright ba si Dir. Napenas sa kanyang pagkakamali?

Poe: Oo pero kaya nga hiwa-hiwalay silang ini-interview. Kasi makikiita mo kung yung sinasabi ng isa mukhang tapat pero kung ikukumpara mo sa sinasabi ng isa hindi naman magkatugma kaya nga mas mabuti nang sa harapan ng tao sila maghayag bukas ng magkakasama para mas lalo nating makita ang kabuuan ng mga naganap. Basta ang masasbi ko, totoo iyan kung ikaw ang pangulo, sayo lahat nakatutok ang responsibilidad pero sa totoo lang, sa pagpapatakbo ng malaking organisasyon hindi ka talaga magtatagumpay kung ang mga taong nasa baba mo ay hindi magaling gumawa ng trabaho o may kulang na ginawa dahil nandoon ka nga sa itaas pero hindi mo naman kayang tutukan ang bawat isa, so para sa Lunes, alam kong maraming nagsasabi na ang Pangulo talaga ang responsable, mas malilinawan po natin ito kasi lahat naman ay ipapatawag natin unless mag-invoke sila ng executive privilege.

Ravelo: Magiging klaro po bukas ang mg utos ng pangulo before, during and after the execution of Oplan Exodus with Gen. Purisima and Dir. Napenas?

Poe: Kung magsasabi sila ng totoo, sa tingin ko mas magiging malinaw. Iyon ang pakay natin, balikan natin kasi ngayon ang dami na nating impormasyon na nakuha so umpisahan na natin, sa pagpaplano pa lang, ano ang mga sinabi sa inyo ng Pangulo? Ano ang ginawa? Makikita natin, kung ito ang sinabi ng pangulo, iyon ba ang ginawa niyo? Kung sakaling humingi kayo ng tulong, nalaman na ba nya, walang ginawa o hindi ninyo sinabi? Yun ang dapat nating malinawan bukas. Lahat ay may pananagutan kahit naman ang Pangulo dahil sya nga ang commander in chief. Kailangan may mga hakbang na gagawin para hindi na maulit ito. Isa pang gusto kong tanungin, alam naman natin na ang Pangulo mismo ay pumunta doon sa mga pamilya noong Wednesday, para kausapin sila tungkol sa mga benepisyo, bago po noon may pumunta sa akin na mga pamilya ng SAF at sinasabi nila na maraming mga kailangan na mga paperwork na ibang klase ang level. Halimbawa yung paperwork na kailangan nila, kung ikaw ay asawa ng SAF, kailangan pa ang marriage certificate mo ay ipa-publish sa diyaryo, pati ang mga dokumento tapos kailangan mo pa ng abugado para maintindihan ang iba't ibang mga kailngan nilang gawin para maproseso ang benepisyo. Sabi naman nila ang bawat pamilya daw ay may kinatawan na sa PNP para lakarin ang lahat ng mga dokumento na iyon at maging mas magaan sa pamilya kaya nga tatanungin natin sa PNP mismo, bigyan ninyo kami ng kopya ng mga requirement sa bawat pamilya para makuha nila ang benepisyo. Ang isa pang gusto kong hingin ay kung pinangakuan sila ng scholarship ng gobyerno, kinakailangan ay may kasulatan iyon sapagkat siyempre kapag nagpalit na ang administrasyon at iba na ang namumuno, baka mamaya sabihin na wala namang ganyan. So lahat iyon kailangan hindi lamang sa pagtugis ng sino ang nagkamali pero kailangan ding alagaan ang pinakanangangailangan, tulungan ang mga pamilya at tanungin na rin doon sa Mamasapano kung ano ba ang proyekto ng gobyerno para mabigyan ng kabuhayan ang mga nakatira doon dahil kung matatandaan natin hindi naman lahat sila doon ay rebelled. Mas lalo na silang kakampi sa rebelde kung sila ay naghihirap. Yun yung mga bagay na dapat ay mapansin natin.

Ravelo: Kay Gen. Purisima at Pangulong Aquino, matatapos po ba ang imbestigasyon kahit na walang side ng Pangulo, kakailanganin po ba ang side niya? Kung magsasalita o babasahin ni Dir. Napenas at Gen. Purisima ang exchange ng kanilang text messages?

Poe: Alam mo siyempre mayroon kaming courtesy sa co-equal branches ng government. Hindi mo pwedeng pilitin ang Pangulo na pumunta doon. Ngayon nag-umpisa na siyang magsalita unti-unti tungkol dito. Sinabi niya na nalaman niya, umaga pa lang. Kapag gumagawa ka ng isang puzzle, mayroong isang puzzle piece doon na hindi natin mailalagay pero kung tiningnan mo, makikita mo na rin kung ano yung litrato na iyon. Para sa amin kasi hindi kami korte, hindi namin pwedeng sabihin na ito ang kaparusahan ninyo kaya ang pwede naming gawin ay magbalangkas ng batas para huwag nang maulit ito at bantayan sila sa kanilang mga ginagawa. Sa tingin ko sa amin mismong trabaho ay magagampanan na rin namin iyon. Kahit na hindi pa siya magpakita ng personal sa Senado. Ngayon ang ibang mga ahensya, halimbawa ang board of inquiry sa PNP tapos yung DOJ, yung Ombudsman, may mga kanya-kanya silang pwedeng gawin at hindi lang naman ito mabubuo sa pagdinig sa Senado lamang. Ang kagandahan ng pagdinig sa Senado, yung ating mga kababayan ay kasama dito sapagkat naririnig nila iyan so hindi man magpakita ang Pangulo at sinabi ko na sa ating mga tagapakinig, hindi mo pwedeng pilitin ang Pangulo na magpakita sa Senado dahil sa courtesy ng bawat branch ng gobyerno. Hindi naman namin ikukubli o pipigilan ang mga dapat na magsalita ukol sa mga nalalaman nila sa partisipasyon ng Pangulo at sa pagiging fair din naman sa Malacañang, wala naman pong tawag sa amin para sabihing huwag na ninyong ilabas 'yan, wala naman pong ganun kaya kumpyansa din naman po ako na maiiintindihan po natin ito.

Ravelo: May sinabi po si Sen. Koko Pimentel na kung gugustuhin po ng Senado, dahil hindi nga po pwede maimbita dahil doon sa courtesy, pwede daw po ang written interrogatories, padadalahan na lang po ang Pangulo ng listahan ng katanungan although hindi rin po siya obligado na sagutan ang mga padadala ninyong tanong.

Poe: Oo, pwede naman kasi yun, pagkatapos ng pagdinig natin sa lunes at kunyari ay meron pa rin sa Tuesday, hindi pa rin ito tapos, talagang pwede namang ipadala yung mga iyon, at sagutin man niya o hindi, sa tingin ko makakabuo na rin tayo ng mga sagot base doon sa mga ibibigay satin. Huwag nating kalilimutang magiging pang-apat na hearing na 'yan. Sabihin na natin na ang average ng bawat hearing ay apat o tatalong oras, ang aming executive session ay tatlo na rin 'yan, halos apat na oras din ang bawat isa doon sa mga executive session so kung bibilangin mo lahat yun halos 30 hours na ang ating gagawin, lagpas pa, kasi may dalawang hearing pa tayo na papasok. So far lumalabas na almost 25 hours doon sa mga hearing pa lang natin, siguro magdadagdag pa tayo. Siguro bukas ay mga limang oras at limang oras naman sa Tuesday so halos lahat 40 hours na, hindi pa kasama doon ang indibidwal pa namin na pagsasaliksik doon sa nangyari kaya doon sa mga nagsasabi na kulang pa kulang pa, ito yung masasabi ko lang sa inyo. Kami po talaga ay gusto rin naming malaman ang katatotohanan pero ang totoo noon, lahat ng mga kasapi diyan ay may mga trabahong gagawin at marami pa silang ibang pagdinig na pupuntahan kaya kung aming sila ay pipigilan dahil nagiging prayoridad nila ang senado bakit? sapagkat marami ang nakakapanood nito, pero ang totoo nun meron pa tayong mga tinutugis na wanted, at kung palagi tayong may hearing at kung palaging nandoon ang pulis at military, sa tingin mo magagawa nila ang kanilang trabaho? Hindi rin, pero kailangan din nating gawin ito sapagkat kung ang namumuno diyan, kung palpak naman sila sa kanilang trabaho ay dapat mapalitan na rin sila sapagkat paano natin magagawa ng tama ang trabaho kung ang namumuno doon ay hindi naman competent. Yun po ang "Catch-22" doon sa ating ginagawa.

Ravelo: Ma'am ito po, sabi nga hindi naman ganito ang police operation, kahit anong police or miltary operation hindi naman po, kahit alam ng presidente 'yan, hindi naman siya dapat hanapan na kung siya ba ay hands on siyempre kaya nga may military o ground commanders, sila na ang bahala sa military operations. Kaya lang dito napupokpok kasi, hinahanap kung ano ba talaga ang papel ng pangulo dahil una, kung pinayagan niya ba talaga si Dir. Gen. Purisima na mag hands-on dito samantalang suspended at ikalawa ay kung ano ang utos ng presidente nung malaman niya dahil sinasabing matagal o kaya walang reinforcement at all doon sa SAF 44 dahil ang inuna daw po i-consider ay ang peace talks with the MILF. Ma'am yun po ba ay magiging klaro bukas?

Poe: 'Yan ang gusto nating malaman, nung nalaman ng Pangulo, ano ang inutos sa inyo? At ano yung punto na military reinforcement, isipin din natin sapat ba yung oras na binigay sa kanila? Kung hindi man sapat bakit hindi sila kumilos? at alam ko may mga sinagot din sila doon pero hindi pa rin klaro doon kung kailan nalaman ng pangulo. Importante yun. Sa tingin ko dapat maayos ang pagdinig tungkol diyan sapagkat hindi talaga matatahimik ang mga tao hangga't hindi nila nalalaman kung ano ang mga nasa puso ng pangulo noong malaman niya agng kaganapan na yun.

Ravelo: Kasi ma'am yun nga rin ang sinisingil ng mga relatives din di ba po, siyempre emosyonal noong binisita niya sa Kampo Krame talagang ang tanong sa kanya, saan na ang reinforcement? Anong ginawa niyo

Poe: Tama, tama. Tatanungin talaga natin 'yan, kasi halimbawang nalaman ng Pangulo ng ganitong oras, kung maaga pa lang, kung sinabi sa kanya na ganito na ang sitwasyon, marami ng namamatay, ano ang iniutos niya? at kung inutos man niya yun, sapat ba ang oras? Kasi kung hindi sapat ang oras kahit na inutos ng pangulo pero kung wala naman talagang kagamitan doon at hindi mapapapunta yung mga tao bale wala rin. Yun nga ang sinasabi, meron na kayong artillery eh maaga pa lang? Bakit alas-singko na ninyo dineploy yun? Yung white phosphorous, hindi ba pwede na mas maaga yun? Wala bang nagsabi sa inyo na gawin na ninyo yun? Alam mo ang isa pang napag-uusapan din natin diyan ay yung kompetisyon din ng hindi lamang ng AFP against PNP and vice versa ano, within the PNP, within the AFP, siyempre may mga kompetisyon 'yan, may rivalry, kanya-kanyang operasyon. Diba meron pa nga yung Al-Barka incident na sinasabi wala ring reinforcement? Yun pa nga pinugutan ng mga ulo ang military natin, walang reinforcement from the same branch, meaning from the military themselves.

Yun nga yung ano, how can we strengthen inter-agency relation without, kasi the culture of promotion, the culture of getting the credit, alam mo hindi ko talaga makakalimutan, doon sa desk ng isang Pangulo, kay Pres. Reagan, how many things can be achieved if people didn't mind others getting credit for it. Diba? Kasi ibig sabihin nito, okay na, ikaw nag-bida dito pero tutulungan kita sapagkat tama ang pakay mo o tutulungan kita kasi kailangan mo ng tulong. Anong mangyayari kung lahat tayo magkikibit-balikat o bahala na, deadma na lang? Walang mangyayari. Ito ay isang institutional problem, cultural problem kaya nga yun nga titingnan din natin. Kung nagkaroon ba ng ganung klaseng mga pag-iwas. Malungkot talaga, ang puno't dulo nito ay ang ating mga kababayan na pinakanaapektuhan, yung mga mahihirap. Na magkaroon ng tamang hustisya sa lahat, kaya nga ito pansinin mo mga military, mga ganyan. Isipin din talaga natin na mga tao ang mga naapektuhan dito

Ravelo: Ma'am ito po, bukas imbitado si DFA Sec.Albert del Rosario, nag confirm po ba siya? Ano po ang magiging isyu? Ano po ang mga itatanong sa kanya?

Poe: Hindi ko pa alam kung siya ay mismong dadalo, wala pang nasasabi sa akin, dahil medyo matagal din ang ating break. Pero sigurado magpapadala sya ng kinatawan. Ano ang tatanungin sa kanila? Unang-una, meron tayong VFA tapos meron tayong EDCA, ano ang implikasyon ni'yan sa mga ganitong sitwasyon. Talaga bang aasahan natin ang mga tulong ng amerikano? Dahil kung tulong naman, wala namang masama doon, dahil kung kailangan talaga natin ng tulong. Ngayon ang alam ko kasi sa VFA at EDCA, hindi ako expert dito, pero 'yan ay military, hindi naman kasama ang PNP. Hindi pulis, kasi ang PNP ay isang civilian organization pero merong isang mekanismo, yung parang anti-terrorism cooperation ng mga bansa, na kapag merong mga bansa ng terorismo ay talagang pwede naman tayo mag tulungan. Ang hindi ko nga maintindihan ay kung meron mang involvement ay bakit pa nagtatago, diba? Bakit hindi pwedeng ibulgar ang kanilang presensya kung meron man. Ito ba ay dahil ayaw natin malaman ng ibang terorista na tinutulungan tayo ng amerikano, ganun ba yun? Kasi, sa totoo lang, kung tapat sila sa pagtulong sa ating bansa, sa mga ganitong operasyon para tugisin ang isang kriminal na isang terorista, huwag tayong magugulat kung tutulungan tayo. Pero parang ang sinasabi, yun nga yung kulang, bakit walang nag-aadmit sa kanila officially? Kung hindi man mag admit, eh di invoke na lang nila yung national security diba?

Ravelo: Ma'am kahit sa executive session hindi rin po naging clear po kung may role talaga rito ang Amerika o wala?

Poe: Alam mo hindi ko pwedeng sagutin eh. Pero siguro sa hindi ko pag sagot, alam na ninyo na kailangang tanungin talaga 'yan doon sa pagdinig natin. Kaya nga inimbitahan ang Dept. of Foreign Affairs. Hindi ko pwedeng sabihin na mas malinaw o hindi malinaw kasi maiintindihan na ninyo kung ano ang pinag-usapan namin at ako naman ay malalagay sa alanganin doon sa aming pinagkasunduan ng grupo. Sapagkat bilang chairman hindi naman ako pwedeng bumoto mag-isa, kailangan lahat kami magsasabi na itong mga bagay na ito ay sensitibo na isiwalat o hindi, ganung lang naman yun eh.

Ravelo: Ang sinasabing level ng tulungan ay exchange halimbawa ng intelligence information. Klaro po ma'am na hindi sila pwedeng sumama sa actual na operasyon. Halimbawa lumusob sa Mamasapano, hindi pwedeng may kasama na amerikanong sundalo

Poe: Yun ang hindi ko alam, kaya nga tatanungin natin yung particulars nun, kasi diba kahit nga dito sa mga pagbantay dito sa ating mga tubig, sa coastal waters diba, sinasabi nila na maganda sana tulungan na tayo ng mga amerikano diba kasi hindi natin kaya, yung China halimbawa pero may mga implikasyon din 'yan. Hanggang saan sila? Sasabihin nila bawal kayo dito, pero hindi naman sila siguro pwede magpaputok ng baril kasi magiging international incident na 'yan. So kung kayo ay may mga alam sa kasaysayan, ang Amerika talaga marami silang mga operasyon sa iba't-ibang bansa. Sa Africa halimbawa, merong isang failed attempt din doon noong panahon ni Pres. Clinton na hindi napadalhan ng reinforcement agad yung mga nag surgical operations, yung ginawa nila sa Pakistan yung pagkuha kay Osama bin Laden, hindi naman nila tinimbre sa gobyerno ng Pakistan yun. Pero nung naging successful, pati gobyerno ng Pakistan ay nakiisa dahil nga isang terorista ang kanilang natugis at napigilan. So ito po ay pwedeng i-explika ng maayos ng ating foreign affairs kasi mahirap gumawa ng spekulasyon ng wala naman tayong tamang pruweba na ipapakita.

Ravelo: Ma'am aalamin din po ba kung sino ang nag pondo o klaro na po ba kung sino ang nag pondo ng operasyon laban kay Marwan? Kung may outside funding po ba o local lang talaga?

Poe: Hindi ko masasabi 'no doon sa pag-uusap namin sa executive session. Pero maaari pa maging klaro sapagkat hindi natin naintindihan kung totoo nga itong 100,000 na ito. Siguro yung ating chairman on finance, si Sen. Chiz, malalaman niya doon sa equipment ng PNP, meron ba talagang budget para diyan o ito ba ay nabigyan ng supplemental budget ng ibang forces. Siguro, kung hindi 'yan national security issue, ay dapat sagutin din 'yan ng PNP.

Ravelo: Kasi ma'am persistent po ang reports na U.S. daw po nagbigay ng pondo para sa operation against Marwan, tapos yung MILF tipster daw po binig'yan na ng 15 million pesos, tapos may paikot-ikot na drone ng U.S. daw before and during the operation.

Poe: Alam mo sa totoo lang, kaya nga ito ang sinasabi ko, kung aaminin ng foreign involvement na nag-donate kami talaga, hindi naman, ewan ko nga kung bakit pa kailangang itago yun. Samantalang tayo nga ay nagpapasalamat kapag binibigyan nila tayo ng kagamitan. Sinasabi nga dito sa Visiting Forces Agreement, ano ba ang nakukuha natin diyan, training lang ba? Hindi ba nila tayo binibigyan ng equipment? Hindi ba may pagkakataon na tayo na mismo ang nagsasabi na dapat lang bigyan nila tayo, para magkaroon ng kapabilidad. Dapat lang siguro aminin nila kung meron man. Pero muli, hindi ko gusto palakihin ang sitwasyon na hindi naman, na kailangan ipatawag pa dito ang amerikano o kung ano man. Basta ang para sa akin, sagutin muna ng DFA tapos tingnan natin kung papaano ma-audit, hindi na siguro sa pagdinig na ito, pero eventually para ma audit kung saan ba talaga galing kasi meron namang mga procurement process ang PNP. So makikita natin, pakita nga ninyo ang resibo ng pagbili niyo nitong night vision goggles, halimbawa o kaya pag bili ninyo nga mga baril na to. Kung wala silang mapakita na procurement, saan nila nakuha 'yan.

Ravelo: Ayun yung mga kasunod na tanong.

Poe: Oo. Yun yung mga bagay na kailangan matanong.

Ravelo: Actually ma'am pag may nakausap na ordinaryong tao, makipag kwentuhan lang, sasabihin kapag may role ang Amerika sasabihin ay eh di maigi, eh di salamat. Yun kasi sila ang high-tech.

Poe: Yun nga sasabihin. Kung kasama pala kayo, edi nilubos lubos na. para hindi na namatay ang ating mga sundalo. Pero yun na nga.

Ravelo: May limitations, may parameters din.

Poe: May limitations kasi meron tayong sovereignty na sinasabi, kung merong ganun dapat may mekanismo ng kanilang partisipasyon. Hindi basta-bastang pupunta kami diyan kahit walang, hindi naman kailangan makikialam kami. Diba may mga nagsasabing kailangang ibigay ninyo ang pera sa SAF sapagkat sila ang nagbuwis ng buhay para diyan. Pero ito nanaman, may mga nagsasabi, kung bibigyan ang ating mga kapulisan at military, magiging parang mercenary tayo. Mayroong kabayaran sa isang operasyon--parang nirerentahan tayo ng ganoon. Para lang kasi ito sa civilian. Hindi talaga kasama ang uniformed personnel para sa mga ganitong uri ng reward. Sabi nga, mataas ang buwis na kailangan nating ibayad para sa kalayaan. May mga ganiyang operasyon, pero hindi naman natin pwedeng sabihin na "kayo na ang bahala" sapagkat kailangang mayroon din tayong capital dito. Hindi natin pwedeng i-asa lahat sa mga banyaga.

Ravelo: Ito po siguro ang masakit na pag-usapan pero, kailangan po bang i-push na itong operation ay pera pera lamang? May pinag-aagawan daw kasi na reward money kaya hindi nagsabihan ang AFP at PNP dahil naguunahan? Pero dapat naman talaga na hindi sa kanila iyon mapupunta dahil magiging mercenary sila kung ganoon nag patakaran. Ipupursue pa po ba iyon, ma'am?

Poe: Titingnan din natin kung ito ay makakabuti sa ating layunin. Siguro mas maigi na pag-aralan natin ang kultura ng promotion and accepting credit. Yun siguro pwede pa. Eto kasi napakahirap patunayan. Yun bang dahil sa reward money? Sa tingin ko, walang matinong aamin diyan. Unless mayroon talaga tayong pruweba. Unang-una, kung reward money, kukuha sila ng isang civilian na tatayong informer kuno tapos yun ang kukubra lahat ng reward at kung papaaano pagpapartepartehan. Papaano mo naman matutugis kung sino iyon? Siguro, ang pwedeng pag-aralan, ito bang informer na nabigyan na ng pera ng America ay lehitimo? Pero iyan ay sa ibang pagkakataon na sapagkat masyado na rin tayong maraming inpormasyon at magugulo na rin ang pwede naming maging hakbang para maayos itong sitwasyon na ito.

Ravelo: Ma'am, bukas po, invited din ang MILF? Tatanungin din po ba sila dun sa chinop-chop na isinauling mga baril?

Poe: Oo. Siyempre tatanungin. Unang una hindi ang MILF ang tatanungin natin diyan. Tanungin natin si Gen. Espina at si Sec. Mar. Yung mga natanggap ninyo, may balita na kulang-kulang o hindi na yung original na parts ang nakakabit? Ano ba ang napansin ninyo? Kasi sila ang tumanggap, hindi ba? Sila ang dapat magsabi kung may kulang o hindi. Tapos, kung saka-sakaling kulang nga, saka tatanungin ang MILF--ano ba ang nagyari dito? Importanteng malaman iyon.

Ravelo: May report pa nga po na binayaran lamang ng OPAPP ang MILF para magsauli ng baril?

Poe: Ang sabi ko na lang, kung mayroong may kinalaman tungkol diyan, humarap na kayo at sabihin ninyo kung may nangyari at kung may pruweba. Kasi, sa ikli ng pagkakataon, wala rin namang kakayanan ang Senado na mag-imbestiga kung sino ba talaga ang nagbayad...Pero ang pangit sa panlasa kung mayroong ganon. Ibig sabihin, tama ka, pera pera lang. Pero bigyan natin ng pagdududa ito. Kasi, para sa akin, madaling gumawa ng akusasyon. Pwede naman talagang matanong. Pero, 'wag nating idiin kung talagang wala naman tayong pruweba. Yun ang mahirap eh. Makikita naman siguro sa mga kinikilos nila kung sa tingin natin ay tapat sila pero kapag walang pruweba, ang hirap talaga na gumawa nng akusasyon.

Ravelo: Siyempre ma'am, denial rin ang maririnig natin diyan. Kagaya po noong Friday, nakausap po namin si Sec. Deles at sabi niya hindi totoo at walang budget ang kanyang opisina sa ganiyan, at hindi iyon ang patakaran ng gobyerno.

Poe: Sa media rin siguro, kung sino man ang nakarinig niyan, kahit na bigyan ninyo kami ng tip? Sino ba ang nakausap ninyo, papaano ninyo nalaman ito, kasi pwede na tayong gumawa ng mga haka-haka pero ang hirap namin din na matanong dahil baka lumala pa ang sitwasyon kung hindi namin mapapatunayan ito. Pero, importante din malaman kung may ganitong kasunduan sapagkat kung mayroon ay mas lalo nang may duda sa pakikipagtungo sag a grupong ito.

Ravelo: Ma'am, mayroon na po ba kayong mga ina-eye na legislation?

Poe: Sa ngayon, aaminin ko sa iyo, mayroon kaming mga iniisip pero hindi pa namin talagang magagawa ito hangga't hindi namin nakikita ang kabuuan. Siyempre, pagdating sa legislation, kailangan din nating ikumpara sa kung ano ang mayroon na. Unang-una, kailangan nating palakasin ang Internal Affairs ng pulis--matagal na ito eh. Yung sinasabi ko nga, yung sa RA 8551, nakalagay talaga na civilian ang namumuno ng IAS. Para naman umpisa pa lang, ang mga imbestigasyon--sabi nga nila kasabwat dito si Gen. Purisima--kung mayroong sibilyan na independent sa kapulisan eh maaaring hindi tayo umabot sa punto na mayroon siyang pakialam sa mga prosesong nangyari dito sa SAF na ito. Iyon ay matagal ko nang dinidinig dun palang sa pagtawag natin kay Gen. Purisima dun sa mga diumanong nakalap niyang yaman na hindi dapat. Hanggang ngayon ay nasa ombudsman pero suspendido na siya--he's aware of that. Yun ang pinakauna, sa tingin ko--ang internal reforms din nila on their leadership.

Ravelo: Pwede ho bang maisama din sa recommendation bukod po sa legislation kung dapat ituloy o hindi ang BBL at yung paglikha ng truth commission?

Poe: Yung truth commission, may separate hearing iyan, although under my committee. Si Sen. TG ang mamamahala sa mga pagdinig na iyan. Pagdating sa BBL, iyan ang sinasabi natin. Kapag natapos tayo ng Tuesday, kung hindi man tayo matapos ng Lunes, ang particular tungkol doon sa BBL ay ipapagpatuloy ni Sen. Marcos. Kasi iyon ang sa kaniya. Para din maintindihan ng ating mga kababayan na pagdating sa mga probisyon ng BBL, eto ay hindi kasama sa aming hearing. Pero, siyempre, kailangan din nating malaman kung saka-sakaling may koneksyon din doon sa peace and order yung mga probisyon doon sa BBL. Mapapagusapan sa hearing namin pero yung tunay na mga rekomendasyon sa BBL ay sa committee ni Sen. Marcos, at ang Truth commission ay kay Sen. TG.

Ravelo: Ma'am, sa inyo po ba, magdedepende ang inyong pagboto for or against BBL doon sa magiging resulta ng imbestigasyon sa Mamasapano encounter?

Poe: Kung mayroon man dito, siyempre lahat tayo nagmamadaling magkaroon ng kapayapaan, tapos nangyari ito. Parang sinasabi nito, teka po, tumigil tayo sandali. Siguro pinapaalala nila sa atin na kailangang pag-aralan talaga ang bawat probisyon. Yung mga bagay-bagay doon, halimbawa, na magkaroon sila ng sarili nilang PNP, hindi ko alam ano? Kailangan ko pang tingnan. Sarili nilang commission on audit o sarili nilaang civil service commission, sarili nilang military, yun ang mga talagang dapat pag-aralan mabuti. Sa ngayon, muli hangga't hindi ko napapagaralan ng mabuti, yun ang mga bagay na parang masyadong magiging hiwalay na sa ating republika, pero kailagan din na bigyan sila ng suporta dito pero sa tingin ko, kailangang napapailalim pa rin sa ating national government ang mga ibang bagay na ito. Pero tingnan natin. Sapagkat eto ay umpisa pa lamang. Hindi pa namin lubusang narerepaso itong BBL.

Ravelo: Yes ma'am. Text question po. Kung hihingi daw kayo ng update bukas mula sa BOI, kasi napag-alaman po namin na may nasubmit na sa inyo na preliminary.

Poe: May mga nasubmit na ibang documents, pero hindi naman yung actual conclusion ng BOI. So go ahead.

Ravelo: Kasi ma'am, mayroon kaming nakita na parang exchange ng text messages po base sa report ng BOI. 'Yun po ba ay isasapubliko bukas ma'am?

Poe: Tingnan natin, ano? May mga text messages na pwedeng ipatanong. Yung kay Gen. Napenas, iyan ang sinubmit nya sa BOI, pero yung actual recommendations ng BOI, wala pa tayo niyan. Basta kung ano ang mayroon tayong dokumento. Walang nagiinvoke ng executive privilege dito. Talagang tatanungin namin kung saan man namin natanggap iyan.

Ravelo: Hihingin daw po ba ninyo ang affidavit na isinubmit ni Gen. Purisima sa BOI?

Poe: Tatanungin na lang natin. Basta mayroon din naman kaming hawak na isinubmit na.

On MRT

Ravelo: Totally unrelated, re: MRT. Kasi noong mga nakaraang araw, nagkasirasira ang MRT. Diba nagkaroon po kayo ng mga pagdinig dito, sinubok ninyo pa nga pong sumakay ng MRT. Kinagalit din ninyo na nagtaas sila ng singil na hindi man lamang kayo inaabisuhan tapos ngayon plinano nila na magshu-shutdown sila--over 10 hours po kapag weekend ay hindi nanaman nasabi sa inyo ay nagkaroon kayo ng public hearing tungkol dito.

Poe: Ganito ang gagawin namin. Unang-una, mabuti nang ishutdown nila. Alam kong inconvenient, pero mabuti na muna na i-shutdown nila, kaysa naman isugal natin ang kaligtasan ng ating mga mananakay. Matagal na naming sinasabi iyan. Unang-una, di ko na kinagulat na wala silang repair kit ng tracks. Nakakahiya talaga ito. Ako, irerekomenda ko na ipursue ang charges against whoever decided getting the maintenance providers na ito. Ngayon, yung tungkol sa mga deadline ng kanilang pag-aayos, yung aming tanggapan ay magrerelease ng deadline na sinumbmit ng MRT leadership kung kalian magkakaroon ng bagong bagon, kung kalian maaayos ang CR, lahat po iyan may dates eh. Ilalabas natin iyan. Kasi, ang problema, kung pwede lang kami ay isang korte na para mabilis na. Kung pwede lang talaga. Para bang nakikipagsuntukan kami na nakatali rin ang kamay namin. Bibig lang ang talagang pwede naming gamitin dito, sabihin sa kanila ito ang pagkakamali ninyo. Importante din iyon. Sapagkat nalalaman ng mga kababayan natin kung ano ang kakulangan nila. At saka kailangan na pwede tayong mag-recommend ng cases na ifi-file.

Hindi naman dalawang kamay ang nakatali, ano? May isang kamay na nasa likod, isa lang ang pwedeng sumuntok. Kaya hindi natin sila pwedeng paalisin sa pwesto, sapagkat hindi naman tayo ang nag-appoint sa kanila, hindi naman natin silang pwedeng ipakulong dahil hindi tayo korte, pero pwede naming gawin ay tingnan ang kanilang budget at gumawa ng rekomendasyon para sila ay patawan man ng parusa. Yun lang ang pwede naming gawin dito. Pero, talagang tinututukan ko ang kanilang trabaho sapagkat kung hindi nila maibigay sa tamang schedule ang kanilang mga dapat gawin, sinabi nila sa aming pagdinig na they are willing to be responsible for this. And Sec. Abaya has a lot to answer for. I know that it is not fair, he took over in 2012, but in the meantime, many years have passed since 2012 na dapat mayroon na tayong concrete na improvement. Alam ninyo, isa dito sa banyo eh. Kung mayroon talaga silang malasakit sa mga pasahero, kung umpisa pa lang, dun man lamang sa hiningi nilang budget—akalain mo, tubig ang kakulangan diyan? Nakakahiya.

Pangalawa, escalator at elevator. Hindi ako naniniwala na dahil luma na ito, wala silang magawa. Unang-una, kung luma, dapat pinalitan na nila. Pangalawa, ang daming mga building sa buong Pilipinas na kung ano man ang escalator at elevator nila noong umpisa silang nagpatayo, yun pa rin ang ginagamit nila. Ang dami talagang...I’m sorry to say, pero talagang yung pagpapatakbo rin ng DOTC, hindi ko alam, pero alam ko matatalino sila, magagaling sila, pero siguro napakarami na nilang nasasakupan na ahensya na talagang napabayaan nila ang kanilang trabaho dito. Yun yung sa akin.

Kaya sa ating mga kababayang mananakay, pasensya na po, hindi kop o kayo nakalimutan. Alam ko ang pagtutok dito ay kailangang tuloy-tuloy. Iyan po ay hindi namin nakakalimutan, kaya lamang po pumasok itong SAF, kaya mas lalong nakadiin ang information dito sa SAF. Pero gumagawa pa din kami ng hakbang para matutukan ang DOTC kaya nga sa puntong ito napipilitan na silang magkaroon ng maintenance check dahil ilang beses na silang nabubuko sa mga hearing namin na talagang may peligro na nakaabang dito.

Ravelo: Opo, yung mga maliliit na bagay na dapat inaatupag gaya ng banyo, hand rail na dapat nakatali sa bakal.

Poe: Siguro sa maintenance, kailangan ka talagang magkaroon ng babae diyan sa board na iyan kasi ang mga lalaki, pasensya na, magagaling sila pero may mga bagay na kailangan may balanse kung saan lalaki ang gagawa ng isa, habang ang babae naman may ibang tinututukan kasi mas metikuloso sa mga bagay. Ang mga lalaki naman mas objective, hindi ko nilalahat pero basically kailangan may balance of representation. Basta ako talaga hindi naniniwala sa pinagsasasabi nila na talagang ginagawa nila ang lahat pero ang budget inaantay pa. Nandoon na ang pera, hihingin lang nila kaya lang hindi talaga sila kumikilos ng mabilis. Alam kong matatalino sila kaya lang iniisip ko na kaya hindi nila nagagawa ang kanilang trabaho ay dahil siguro napakarami nilang ibang ginagawa. Isa pa iyan, baka kailangan na ang MRT/LRT magkaroon talaga ng hiwalay na commission o board na iyan lang ang tututukan.

Ravelo: Yung binanggit ninyo na irerekomenda na kasuhan ang APT Global po ba?

Poe: Oo, APT Global isa iyan. Hindi naman mapupunta sa kanila iyan kung hindi inaprubahan ng DOTC. Yung mga kwento tungkol sa mga grupo na nag-award, kailangang tutukan din ang mga kaso na iyan. May liability sila sa pagpili ng isang kumpanya na wala namang kredibilidad at ang kredibilidad o track record ay ginamit lang nila ang kanilang partner sa LRT maintenance. Unang una, they are undercapitalized. Pangalawa, they don’t have a proven track record and they only partnered up with the LRT maintenance provider so they can establish credibility in maintenance. Mali iyon kasi eventually that partner in the LRT, as we can see, is not taking an active part in the maintenance of the MRT so talagang ginamit nila ang batas at ang teknikalidad para lang lokohin tayo.

Ravelo: Responsable din dito si Sec. Abaya?

Poe: Unlike sa Pangulo na dapat alam ang nangyari, ito kasi yung mga kontrata na siya mismo ang pumipirma. Kailangan talagang malaman kung wala talaga siyang responsibilidad dito pero mahirap talaga iyon kasi direkta kang nag-aapruba noon.

Ravelo: Rekomendasyon po ninyo ay imbestigahan siya ng Ombudsman for possible charges?

Poe: Hindi, yung kabuuan ng sitwasyon na ito ang tingnan at ilalagay natin lahat ng mga nakilahok diyan. Hindi naman natin sinasabing guilty pero I think there’s just cause to look into it. Hindi naman natin sinasabi na kumita sila ng pera diyan bagama’t may mga nagsasabi na may kumita, basta kailangan nating maliwanagan sapagkat may malaking pagkakamali at kasalanan dito na ibinigay natin sa isang kumpanya na walang alam sa pag-maintain ng train. Hindi lang nila isinugal ang mismong istruktura, sinusugal nila ang buhay ng mga sumasakay dito. Iyan ay pwedeng criminal.

Ravelo: Sinusugal na ang buhay ng mananakay, iniistorbo pa.

Poe: Ms.Nimfa nakita mo ang ganda ng line na iyan diretso talaga kung walang aberya, yun talaga ang most convenient. Ako’y humihingi sa inyo ng pasensya at tawad sapagkat hindi nagagawa ng gobyerno ang dapat nilang papel diyan pero ito ang sinasabi ko na talagang medyo nag-ngitngit kami sa inis nang ginawa nilang dahilan na tataasan ang presyo ng pamasahe para magamit sa ibang proyekto ng gobyerno dahil ang nakikinabang lang naman dito ay ang mga taga-Metro Manila. Gusto kong ipaalala sa kanila na napakalinaw na ngayon sa nangyayari diyan sa Mindanao na kung ano man ang nangyayari sa ibang parte ng Pilipinas, lahat tayo ay nadadamay dito. Wala namang nagsasabi na huwag tayong gumasta para magkaroon ng kapayapaan sa Mindanao. Kailangan natin iyan, kahit na sabihin nating hindi tayo taga-Mindanao, kailangan nating maayos ang peace and order sa lugar na iyon. Kaya pati dito sa Metro Manila, kahit sabihin mong mga mananakay ay taga-Metro Manila, marami naman sa kanila ay galing sa iba’t ibang lugar sa Pilipinas. Kaya mali ang kanilang lohika dito, pero siguro ngayon ay mas malinaw na yung sinasabi mo, Ms. Nimfa, sakit ng kalingkingan ay sakit ng buong katawan. Lahat iyan ay dapat maayos natin.

Ravelo: Kapag pala gagalitin natin si Sen. Poe babanggitin natin ang MRT.

Poe: Sa totoo lang pagdating dito sa peace and order kailangan na mahinahon ka talaga kasi malaki ang nakataya dito, may mga armas, may rebeldeng grupo, may mga foreign involvement, so konting hinahon at hindi pa kasi tapos ang hearing. Sa MRT, medyo malinaw na kung sino dito ang nagpabaya.

Ravelo: Maraming salamat po sa oras, ma’am.

Poe: Maraming salamat Ms. Nimfa at sa lahat ng nakikinig, ipagdasal po ninyo kami na magawa naming ng tama ang aming trabaho para makatulong sa pinaka-nangangailangan. Salamat po.