Excerpts from Kapihan sa Senado with Sen. Loren Legarda

On domestic workers and laborers

Sa ating pagratipika ng ILO Convention 189 na magbibigay ng proteksyon sa lahat ng domestic workers, hindi lamang sa Pilipinas kung di lahat ng domestic laborers and domestic workers sa buong mundo ay mapapatibay na at magiging in effect na. Mas magandang suporta pa ang pagsabatas, malapit na, ng Kasambahay bill na nakabinbin pa ng 15 years na sa Kongreso. Kahapon naman natapos na 'yung amendments ng Anti-Trafficking in Persons Act. Kakatapos lang po ng hearing ngayon ng Commission on Women at 'yon ang isa sa pinakamalaking concern nila.

Sa amendment ng Anti-Trafficking Act, pina-igting, pina-istrikto at wala ng palusot ang mga nangangalakal ng mga bata at babae sa atin pag-concur or ratipika ng ILO 189 at 'yung ating pagpasa ng Kasambahay bill. 'Yan ay tatlo sa pinakamatatalas, mabibigat at matinding mga convention at batas para proteksyonan ang ating mga mangagawa at domestic workers sa Pilipinas man or sa abroad. At idagdag ko na rin 'yung MLC Convention, Maritime Convention na sumasakop naman sa kalahating milyong mga seamen at seafarers sa buong mundo. Marami tayo ngayong mga convention at batas para sa protection ng mga overseas workers natin at mga nagtatrabaho dito.

Kung icocombine natin 'yung mga overseas workers at lahat ng domestic workers dito, milyun-milyon na 'yun (two million local domestic workers and globally the ILO convention will protect and benefit 53 million domestic workers all over the world).

Mas mahigpit ngayon ang pag-implement ng Convention sa pagtrato sa domestic workers kasi una, may batas dito sa domestic workers in the Philippines. Pangalawa, mayroon ng Convention na nakakasakop ng pagtrato sa ating mga domestic workers. Pero maski na may Convention globally, maski na may batas sa Pilipinas, 'yung pag-implement ang problema. Maaaring matatakot ang mga amo na magmaltarto dahil may parusa pero kultura pa rin 'yun. Kaya ang pag-aaralan namin at ico-consult ko rin sa DOLE ay dapat mayroon silang listahan ng mga destination na delikado at grabe ang pang-aapi sa mga domestic workers natin. So, in short, mayroong hierarchy. Kung sa tourism ay may mga travel advisory sa mga lugar delikado, pag dating sa DOLE at DFA, siguro maganda i-explore 'yung posibilidad na may advisory sa mga lugar na laganap masyado ang pang-aabuso. And we must check whether it is cultural, with the agreement of the recruiters, because if it is more the rule than the exception then there is something wrong.

I have a very strong feeling that this is becoming the norm. Exceptional lang 'yung hindi nanggugulpi o nagpaplantsa o nang-aapi pero halos lahat or maraming naaapektuhan. Kaya dapat natin i-reconsider, i-reassess, ire-evaluate o bantayan at protektahan ang mga kasambahay na pinapadala sa mga bansa na masyadong mapang-api sa mga ating domestic workers. That should be reviewed by the DOLE and the DFA. I will ask for that review.

Q: Kapag na-identify na po, what will happen?

SLL: First, let's identify, you are correct. Pangalawa, aralin na 'yung kultura at 'yung deployment natin ng laborers doon, at makipag-bilateral na usapan sa kanilang DFA at Labor Department kung bakit ganun ang nangyari. Baka hindi pagkaka-intindihan sa salita, sa kultura, sa work habits. Kailangan maayos ang mga terms of agreement. Three meals a day, one day day-off, sweldong ganito, bawal hawakan, at i-urge natin 'yung bansang 'yun na magkaroon ng pambansang legislation na matindi laban sa pang-aapi ng mga workers. Not only Filipinos but domestic workers from all over the world. The Philippines is actually taking up the cudgels for domestic workers who are converted to slaves and prostitutes, and abused and harassed, etc., not only for Filipino workers but for the world, because marami pang iba, hindi lang mga Filipinong domestic workers.

Q: Ano ang pwedeng magawa ng NGOs?

SLL: Maganda ang ginagawa ng NGOs pero limitado pa ang kanilang kapasidad. For as long as we have high unemployment for our women especially, there would always be women who would want to leave the country for so-called greener pastures which do not end up to be greener pastures. Kaya ang dapat n atin i-attack, hindi lang 'yung pag-sugpo sa mga port, mga pier, sa mga ports of entry or exit, kung hindi rin 'yung problema ng kakulangan ng trabaho. Nakaka-bahala na sa six percent economic growth ng ating bansa, ay sa second quarter ng taong ito, .7% lamang ang growth ng agrikultura, fisheries at forestry sector, which represents yung rural livelihoods. Sa unemployment naman, higit sa one-third, thirty-six percent ng unemployment, ay sa babae. Mas mataas di hamak, 6.5 million Filipinas ang unemployed. Ibig sabihin, bakit ang bias laban sa babaeng nasa rural area ay ganun na lang? Ibig sabihin, ang polisiya, or perhaps ang budget sa pagbigay ng trabaho sa babae ay hindi pa maliwanag at hindi pa buo kaya 'yun ang dapat atakihin natin at bigyan ng solusyon, at himay-himayin natin 'yung ugat ng problema. 'Yung kawalan ng trabaho ng babaeng mahihirap sa kanayunan. Tingnan ninyo kung saan nanggagaling palagi sila, sa probinsya. Sa Mindanao. Sa Kabisayaan. Hindi naman 'yan nag-aaral ng high-school sa Metro Manila, o nag-aaral ng kolehiyo o sa mga SUC. Palaging ganun. So, I agree with Visayan Forum, sinasagip nila. Pero sana ang ating magandang gawin together ay sana wala nang gagawing trabaho ang Visayan Forum. Sana pwede nang mamahinga at magretiro si Cecil. Ibig sabihin, wala ng sasagipin na babae, wala ng sasagipin na inabuso, wala ng sasagipin na kasambahay na plinantsa. So we must focus on rural micro-enterprises for women in the countryside. That would prevent our women from wanting to go abroad.

Q: Nabanggit ninyo po kanina na na-finalize na 'yung period of amendment tungkol sa amendments sa human trafficking? Kapag naging ganap na batas na iyon, ano po ito, assurance na mapre-prevent na po ang human trafficking?

SLL: Hindi po sapat na matapos natin 'yung amendments at maisa-batas. Importante na ipatupad ng executive, ng IACAT, at wala na silang dahilan na may loopholes sa ating batas. The law enforcers, the DOJ, the prosecutors, ang ating mga courts ay dapat mabilis ang galaw, at pati ang pag-responde sa mga tawag. Ang crisis centers, ang action teams, at ang IEC, information, education, communications. Kahapon lang, may Cambodian na parliamentarian sa opisina ko. Sinasabi nga nila na sila, sa Cambodia, talagang may mga litrato, may mga senyas sa mga public toilets, sa lahat ng mga lugar, na pagba-bawal na pagbe-benta ng bata at babae. Sana ganun din tayo. Sa mga resorts, sa mga bus terminal, sa mga maaaring pagkuhanan ng bata at babae. Sa Puerto Galera, sa Boracay, sa Palawan, sa lahat ng mga bus terminals, because this is where the unknowing innocent children are trafficked. At minsan may kooperasyon pa ng magulang.

Q: Ano po 'yung highlights sa amendments ng human trafficking?

SLL: Tama 'yung sinabi ni Cecil, mas maganda pa ngayon, mas istrikto dahil pag nag-attempt ka, sumubok ka mangalakal, magbenta ng babae at maski hindi natapos o natupad, icha-charge ka na rin. Dati kasi, may mga sinusubukan, nahuhuli, napapalaya dahil hindi yan kasama sa sakop. Ngayon, susubok ka pa lang na magbenta ng bata o babae, pwede ka na ma-charge ng trafficking.

Q: Paano pinataas 'yung imprisonment?

SLL: Importante rin, kasi may mga sindikato na nagba-buy and sell ng bata. So, ang isa sa mga amendments dito ay we included the act of trafficking children, including the act of buying and selling a child for any consideration as a punishable offense. Ang pagbe-benta at pag-bili sa bata ay isang punishable offense sa amendments na ito. I can give you the list of all the amendments. 'Yung privilege of confidentiality, binanggit 'yan ni Cecil, 'yung enumeration ng acts that promote trafficking, to include an act, to destroy or tamper with evidence, to influence witnesses in an investigation, or to utilize one's public office to impede an investigation. So, in short, kung merong trafficker lumapit sa isang makapangyarihang tao para hindi imbestigahan, 'yung taong 'yun ay maaari ng masangkot. Kapag gumamit ka ng materyales para mag-promote ka ng trafficking, pwede ka na ring masangkot. Kaya talaga ngayon, malawak na malawak ang sakop. We are also extending protection to traffic victims in various stages of investigation and the prosecution process in the form of custody and interim protection under the power of the DSWD or shelter institutions gaya ng Visayan Forum. This is really going to be a super law. A super anti-trafficking law. Wala ng dahilan kung bakit kailangan pang maka-benta, or mapabayaan ang mga bata.

Q: For third and final reading na 'yan?

SLL: For second reading next week. Natapos ang period of amendments kahapon, for second reading next week and then third reading. Bago mag-break, hopefully matatapos natin.

Q: Before the year ends, are you hoping na maging ganap na batas na ito?

SLL: I hope the President signs it at the end of the year even before the October break. Ang importante, ang ating mga NGOs na tumutulong sa IACAT, sa gobyerno, ay mabigyan ng impormasyon at pwersa, sila ay matulungan. In fact kung sila ay matulungan ng pondo para sa kanilang shelters, ay lalong mahusay. As I said, sila ay taga-sagip, taga-counsel, taga-tulong. Sana mula sa source, ay makumbinsi na natin gaya ng tanong ninyo kanina, na hindi na umalis ang mga babae dahil sa mga leksiyon gaya ng nangyari kay Nina at Christie, at marami pang iba na kikita ka ng ilang dolyares, pero ikaw ay mapa-plantsa lang at matatabunan ng mainit na tubig sa iyong sixteen hours a day na trabaho. Mas mabuting dito maghanap ng trabaho at mabigyan ng gobyerno ng maliit na capital para dito sila magsikap dito at hindi pa at risk ang kanilang buhay. Q: Doon ba sa mga naging victims ng pang-aabuso, marami ba dito na naipaglaban natin?

SLL: Kasama nung Australian NGO yung global campaign against trafficking at pinangako ko nung panahon na yun kay Cecille at sa Australian NGO na ipapasa natin ang 189. Nagulat sila na in less than one month ay napasa na natin. It's a global campaign against trafficking and the Philippines is not the only country at dahil tayo ang isa sa pinakamalaking source ng mga domestic workers, mahalaga na tayo ang mangunguna dyan. Kaya itong ginagawa ng Visayan Forum at ng inyong lingcod ay hindi lamang para sa Pilipinas. We will also urge other countries to send their domestic helpers and receive our domestic helpers to do their own domestic legislation para may cooperation globally. That is our next step. After we pass and ratify all the conventions and the laws here, we will go perhaps ASEAN, Asian, Europe and Africa and the world so that we will have cooperation from the sending states to the receiving states and other source of traffic labor as well.

Q: Although yung efforts nito nakafocus sa welfare and protection n gating mga domestic helpers pero kasama dito yung salaries and benefits ng mga domestic helper?

SLL: Kasama dito ang disente at karapat dapat na sweldo ng ating mga domestic helpers. Kasama dito yung day-off and benepisyo sa healthcare and SSS. For example, I'm referring to the kasambahay bill, yan ay sakop lahat. Yan ay proteksyon laban sa pagmamaltrato ng amo. Importante kasi na aware sila sa kanilang pinapasukan. Hindi natin maalis sa kanila ang mag-abroad. Siymepre san ka makakakita ng 400 dollars sa iyong pinaggalingan kung walang oportunidad. Ang importante ay ma-identify natin yung mga bansang madalas may biktima ng pang-aabuso ay alam natin yung i-wa-warning natin sa mga tao. Sometimes, we take it for granted of the dangers pero di nila alam talaga. Nalalalaman natin dito, kayo bilang manunulat at kami mambabatas but many people do not know kaya importante ang information campaign. It will be a deterrent.

Q: There is a seminar na iinform kayo what will happen?

SLL: Dapat i-amend yung PDOS. Dapat maging realistic.

On the invitation of LP to Sen. Legarda to run under the coalition

SLL: Sa pahayagan ko lang nababasa yan. Pero wala naman kumakausap sa amin so that's only on the papers.

Q: Pero sabi ni Sen. Tito Sotto na kasamahan niyo sa NPC na parang almost sure na UNA kayo sasama?

SLL: One, there are continuing talks between the NPC and Liberal Party. I think sa Friday ay patuloy ang kanilang pag-uusap tungkol sa local na koalisyon. Hindi pa yata napapag-usapan yung national. Ipapaubaya ko na sa NPC ay kanilang pakikipag-usap sa Liberal Party tungkol sa anumang koalisyon na ako'y maaapektuhan. Second, sa takdang panahon ay iaanunsyo ng anumang koalisyon ang kanilang pormal na pag-imbita sa akin. Ayoko i-pre-empt ang mga opisyales ng anumang koalisyon na mag-gguest candidate sa akin.

Q: May official offer na kayong natanggap sa UNA and LP?

SLL: I cannot say that. The NPC and LP talks are on-going. I am not part of the talks. It's the party officials who are talking. I will reiterate. I am running for my last and final term in 2013 still under NPC. I confirm that there is an invitation to be a guest candidate of UNA. Let the party officials of UNA declare that at the proper time in a more formal manner.

Q: Yung public pronouncements ng UNA ay kasama na kayo sa listahan nila?

SLL: That will be announced at the proper time by the authorities. I can say that I have very good relations with officials of UNA. That has been my home since 2004. I thank whoever will guest me that is a welcome development. But any formal acceptance will be dealt at a proper time and a proper date.

Q: Officially, wala ka pang tinatanggap sa kahit anong offer?

SLL: I will leave that issue at a proper time or a later date to the party officials.

Q: When will you file your certificate of candidacy?

SLL: Let's take it step by step. A week before filing, I will announce the candidacy. I will announce on that day when I will file and with whom. Let's leave it at that. In the meantime, I would like to focus on saving our fellow Filipinos from bondage and slavery.

Q: For now, san ka mas komportable?

SLL: I am comfortable with everybody. Everybody is my friend.

Q: Posible po na maging common candidate kayo?

SLL: We will assess all the invitations. We are grateful for the so-called invitations whether in person, in the media, formal or informal. There will be a time for everything. Its two weeks before the filing. In the meantime, as you can see ang aking binibigyan ng priyoridad ay ang aking legislative work. Q: Who will decide where you are going to run?

SLL: I will decide because the NPC has given me the freehand to select in consultation with them. Of course, I will take into consideration whatever talks are on-going with the NPC. In the end, they have said that they will always support the NPC candidates. Remember there are two, Jack Enrile and myself, they will support us wherever we wish to go.

Q: Are there any fillers from the Liberal Party?

SLL: Nababasa ko sa peryodiko. Wala pang natatanggap ang opisina ko na hard copy. At sabi ko nga, dahil on-going pa ang pag-uusap ng LP at NPC and I respect the talks. I leave it to the party officials to talk.

Q: When is the right time for you to decide?

SLL: In a week. I think maganda 'yung date na September 24 kasi exactly one week before filing. Reserve niyo na. May date tayo ng September 24.

Number 1 o number 2, senador pa rin kaya okay lang 'yan sa akin pero syempre ako ay nagpapasalamat sa dalawang beses na ako'y nagging number 1. Thank you po.

On the competition between her and Senator Chiz

Chiz is my inaanak and he is my kumpadre. Ninong siya ng aking pangalawang anak. Inaanak ko siya sa kasal. There is definitely no competition and we will help each other. We will support each other. When we're re-elected next year, and I hope that is an almost certainty, we will continue to help each other in many of our joint advocacies. So, there is definitely no competition.

On Senator Loren targeting the number 1 spot in the 2013 senatorial elections

Hindi ko sinasabing hindi ko tinatarget. Ako ang tinatarget. Hindi ko naman hinahanap 'yan. Hindi ko naman tinatarget 'yan. Nangyayari 'yan kapag ikaw ay masipag at ikaw ay mahal ng tao. One or two, senador ka pa rin pero hindi sa hindi ko tinatarget dahil hindi naman tinatarget 'yan. 'Yan ay pupunta sa 'yo kapag para sa 'yo kaya hindi sa ayaw ko, I'm sure naman na lahat naman ay gustong manalo at gusto mataas ang panalo, nasa taong-bayan 'yan.

On Regional Disaster Risk Reduction

Ang aking pinagkakaabalahan ay regional DRR workshops. We had in Zamboanga, Butuan. Sino gusto sumama sa Southern Leyte sa St. Bernard? We will visit St. Bernard in Guinsaugon, Leyte on September 28. Baka doon ako mag-announce.

We have the European Union. The European Union is supporting my initiative for DRR workshops. In the previous DRR workshops, the Spanish government supported 'yung sa Butuan, Albay at Zamboanga. Pangalawa, itong amendments sa anti-trafficking at 'yung global campaign against trafficking. Pangatlo, maganda sa Oktubre ay mayroon tayong pavilion sa Citem ng mga produkto ng ating mga katutubo sa ating mga SLT o schools of living tradition na ating sinusuportahan.

On the significant amendments to the Anti-Human Trafficking Law

Marami. Una, pinapalawak natin 'yung sakop ng batas para 'yung mga taong tumutulong sa mga nangangalakal ng bata at babae ay masasangkot din. 'Yung mga opisyales na humaharang sa imbestigasyon ay masasangkot din. So, pinapalawak natin ang sakop ng batas at ang mga penalties ay tataasan din natin.

On the total plastic ban

Hindi ako ang chairman, si Senator Villar. Nasa committee ni Senator Villar. I'm just one of the authors.

May nagpunta sa akin once pero sinabi nila na mayroon daw biodegradable plastic, similar to plastic. In fact, gumagawa ako ng sarili kong mga bag na katsa. Bumili ako ng tela sa Divisoria at ang yaya kong 79 years old, binilan ko ng makina na Singer sewing machine at siyang gumagawa ng mga katsa bags.

On the NPC and Liberal Party

I respect the ongoing talks of the NPC and the Liberal Party. I welcome whatever invitations there are or there will be and will assess it at the proper time and the authorities of the coalitions will announce it in due time.

On being a common candidate of LP and UNA

If there are invitations, we will assess that. However, if there are restrictions, we will also have to assess that but I can say that there have been informal invitations from UNA for a long time, since last year. But let the formal invitation be announced by the party leaders in due time.

On the Senate coup

I do not hear of any coup rumors and no one has spoken to me. I think this is not the right time. We are very busy with the budget and I strongly believe, this is shared by many of our colleagues, that the Senate President is doing a very good job.

Walang nakikipag-usap sa akin. Ako, happy lang ako sa trabaho ko. I think we should deviate from too much politics and just do our work.

On PNoy asserting rights over the west Philippine sea

We've been calling our area of the South China sea, west Philippine sea for over a year. Whatever administrative order has been issued today is just an affirmation of what we have been saying and we are simply asserting our sovereign rights over what is rightfully ours. It should not provoke China and in fact we should explore more bilateral cooperation between the Philippines and China in other matters other than the tension-filled issue of territory.

I believe that the naming of places is a prerogative of the President. I will have to ascertain whether it would have to take legislative initiative. For the meantime, I think that would be sufficient. I support the President. We are simply asserting our sovereign right on our territorial jurisdiction. On the failure of PNoy to meet with Chinese President Hu

We were hoping there would be such a bilateral meet. Perhaps, there will be other fora, venues, events where they could meet. In the meantime, we should explore more robust economic, cultural, educational, agricultural relations between the Philippines and China but I am hoping in the near future, a talk could still ensue. It's unfortunate that there was no occasion to meet but it's not the only meeting for international cooperation and there could be other venues.