Transcript of Senator Mar Roxas' press briefing
at the Padilla Rm., Senate of the Philippines

On the food and oil crisis, and the upcoming State of the Nation Address:

MAR: Sa kabila ng krisis na kinakaharap ng ating bansa ngayon--krisis sa pagkain, krisis sa kakulangan ng laman ng bulsa, krisis sa pangangailangan--mahalagang-mahalaga na itong pagkakataon sa SONA ay hindi aksayahin. Pagkakataon ito para itukoy ang buong atensyon ng ating gobyerno sa problema sa pagkain at sa kakulangan at sobrang kamahal ng pagkain sa bansa natin. Bago ang lahat, pagkain muna. Kumain muna tayo.

Pagkakataon ito, halimbawa sa bigas, na yung 2 milyon metric tons na inangkat natin sa halagang halos $2 bilyon ay mabigyang saysay sa pamamagitan ng isang malawakang programa para hindi na maulit ito. Sa ngayon meron tayon 1..4 milyong (ektarya) na irigado. Itong 1.4 milyong (ektarya) na ito ay sa dalawang ani sa isang taon kaya halos 2.8 milyong (ektarya) ito. Kung ito'y madadagdagan lamang ng 1 ton per hectare, yung kakulangan sa ating pagkain, kakulangan sa ating bigas at palay supply ay maiibsan na.

Kaya para sa akin, nasa emergency room tayo ng krisis sa pagkain. Gamutin natin ito, agad-agad. I-stabilize natin ang sitwasyon sa pamamagitan ng malawakang fertilizer support program. Ang fertilizer ay nagmahal nang halos 3 times: 1,800 ang isang bag ng urea. Kaya ang ating mga magsasaka, kulang na ang pataba na nilalagay sa kanilang mga lupain. Ibig sabihin, kukulangin din ang kanilang aanihin. At yung problema na taun-taon nag-aangkat tayo ng bigas ay mananatili at hahaba pa.

Para sa ngayon, itong $2 bilyon na nilaan para mag-angkat tayo ng bigas mula sa ibang bansa, kung ang bahagi lamang nito ay gamitin sa pamamagitan ng fertilizer support--at itong fertilizer o pataba na ito ay ipamahagi sa ating mga magsasaka--ang ating aanihin ay magiging sapat para sa ating kakailanganin. Hindi na natin kailangang umangkat pa. Ang pera ay mananatili dito at pupunta sa ating mga magsasaka. Iikot sa ating bansa itong pera na ito, at tayo na mismo ang magpapakain sa ating sarili. Iyan ang aking sagot dito sa krisis sa pagkain, na sa ngayon, sabi nga ng SWS, lalong lumalala. Halos tatlong milyong mga kababayan natin ang nagsasabi na nakasubok sila ng paggutom nitong nakaraang mga panahon na ito.

Q: Ang panawagan niyo po na huwag sayangin ang SONA, but do you expect her to do this?

MAR: Yung SONA, nagiging sobrang literal--State of the Nation. Ito yung nangyari, ito yung nagawa, ito yung tulay, ito yung kalye, ito yung programa, ito yung natulungan. Pero hindi ito nagagamit bilang pagkakataon na maprisenta sa taong-bayan kung ano ba ang sitwasyon natin.

Ano ang pinakamalaking problema na hinaharap natin at ano ang mga solusyon na isasagawa ng gobyerno para matugunan ang mga pangangailngan na ito? Sa aking palagay, ang pinakamahalaga, ang pinakamalaking problema natin ngayon ay yung kakulangan sa pagkain, yung sobrang kamahal na presyo na mga bilihin. Kaya pagkakataon ito para sabihin, ito yung ating pagkukulang: 2 milyon metric tons annually. Ito ang budget ng gobyerno, ito ang ating gagawin para matugunan itong pangangailngan na ito.

P1.3 trillion ang kabuuan ng budget ng gobyerno. Imposible na hindi tayo makakahanap ng solusyon sa ganitong kahalagang pera para sa ating pangangailangan. Imposible na hangang 2013 pa tayo maghihintay bago tayp magkaroon ng food security o food self-sufficiency. Kung ilagay lamang sa tama itong malaking pondo ng gobyerno. Kung ilagay lamang sa tama ang atensyon ng gobyerno. Kung ilagay lamang sa tama ang mga programa ng gobyerno, itong kakulangan sa bigas ay malulutas sa loob lang ng isa o dalawang taon lamang.

Q: Are you expecting any significant statements in PGMA's SONA?

MAR: She's the author of that SONA, so we don't know. And given the previous SONAs, sana hindi mauwi sa simple listing of projects done or projects to do. Mas maganda na mabigyan ng konteksto at mas malawakang pananaw.

Q: Sa tingin niyo, itong P1.50/L rollback sa langis ay for the sake of SONA lang?

MAR: Maganda itong 1.50 peso rollback pero ang tanong dito, ano ba ito? Pulitika lang ba ito? Akomodasyon lang ba ito? Pansamantala lang ba ito? Next week, meron pa ba o wala? Ito lang ba ay usapan na, nakipag-usap ang Malacanang sa oil companies na mag-rollback ng 1.50 pero 'sige, pagkatapos ng ilang linggo babalik namin yung 1.50.' Ganun lang ba ito?

Okey, nakatulong ito sa linggong ito, pero saan tayo patungo? Ganito lang pala kadali pakiusapan ng Malacañang itong pagrorollback na ito. Hanggang saan kung sasagarin talaga ng Malacañang yung kanyang poder? Kung sasagarin talaga ng Malacañang yung "jaw-boning powers" of the Office of the President? Ginamit ba dito yung probisyon ng Oil Deregulation Law na pwedeng bulatlatin ang libro ng mga oil companies na ito para mabigyan ng dahilan ang Malacanang para humingi ng rollback? Or pakiusapan lang ito? Kasi kung pakiusapan lang ito, sige, pinagbigyan ka ngayon, eh pagbigyan mo rin sila sa susunod. Hindi ba? So iyan ang problema dito sa P1.50. Maganda ito pero sana permanente ito. At wala nang bagong dagdag pa.

Kaya para sa akin, mas magandang tanggalin natin ang VAT sa produktong petrolyo. Last year ko pang sinasabi iyan. Magiisang taon na nating tinutulak iyan. P6 kada litro ang matatanggal o mababawas sa presyo sa pump prices, at P66 per LPG tank ang mase-save ng ating mga misis. Imbes na pakiusapan, tanggalin na lang ang VAT sa produktong petrolyo at masasabi ng gobyerno na hindi sila kasama sa pabigat sa ating mga kababayan. Kasi habang tumataas ang presyo ng langis, ang gobyerno nakaangkas dyan eh. Lumalaki din ang kinikita ng gobyerno habang bumibigat at tumataas ang ating binabayad sa produktong petrolyo.

Q: Sabi ng gobyerno, titingnan nila ang libro ng oil firms pero walang nangyari. Kayo, ano ang magagawa niyo sa Senado?

MAR: Magagawa ng Senado yung paggawa ng batas. Ang magagawa namin sa oversight, magagawa namin sa pag-rebyu ng budget nitong mga ahensiya na ito eh tanungin sila kung ano ang nangyari sa inyong pagsiyasat sa mga libro na ito.

Q: Yung pakiusap na gobyerno sa oil companies, pwede bang may kapalit doon?

MAR: Hindi nga natin alam eh kasi pakiusapan lang nga. Ano ba may senaryo ba ito? May paguusap ba na magtataas kami ng P3, tapos hingin niyo yung P1.50 para pogi din kayo? Tapos nakalimutan na. Habang tayo nakatutok doon sa P1.50 na rollback, nakalimutan na mayroon palag P1.50 net increase. Ang punto dito ay hindi natin minamaliit, maganda iyan na nagkaroon ng rollback. Ibig sabihin may savings tayo sa linggong ito. Pero ano ang kabuuan ng larawan na ito?

Q: If Malacañang doesn't endorse the suspension of VAT on oil, what else can you do?

MAR: Tayo ay nasa demokrasya. At lahat ng panawagan, lahat ng panukala ay, kung minsan, hindi agad-agad tinatanggap. Nire-reject pa nga. Pero isusulong, itutuloy natin ito. Sa suporta ng ating mga kababayan na mapapasa't matatanggap din ito. Tayo ay nasa demokrasya, at lahat ng mga panawagan, lahat ng mga panukala ay hindi kaagad tinatanggap, nire-reject pa nga. Pero itutuloy natin, isusulong natin ito, at sa suporta ng ating mga kababayan, mapapasa rin ito. Matatanggap din ito. Maaalala natin na itong Cheaper Medicines, sampung taon natin ito itinulak. Iba pang mga panukala, matagal din. Itong panukala, na tanggalin natin sa VAT yung produktong petrolyo, P6 per liter ang savings, P66 per LPG tank ang savings ng mga misis.

Ano ang mawawala sa gobyerno? Sabi ni Secretary Teves, P70 bilyon mahigit ang mawawala. Mali iyan. Mali ang arithmetic ni Secretary Teves. Ang DoF, in an official position paper, nagsabi na more or less P30 bilyon ang mawawala, dahilan sa mayroong mga dagdag na koleksyon na matatanggap ang gobyerno kapag tinanggal natin sa VAT ang produktong petrolyo. Input-output kasi itong petrolyo na ito. Ngayon, diyan sa P30 bilyon na mawawala, hindi pa kasama diyan yung anumang kokolektahin ng gobyerno, anumang bahagi, anumang porsyento na kokolektahin ng gobyerno sa muling paggastos ng perang ito. Kasi may VAT uli iyan.

Kung ito yung mawawala sa gobyerno, P30 bilyon, ibig sabihin balik kay Juan de la Cruz iyan. 'Pag gastos ni Juan de la Cruz ng P30 bilyon na iyan, may VAT uli iyan, so may makokolekta muli ang gobyerno diyan. Pero palagay na natin na P30 bilyon. In a scheme na P1.3 trillion ang budget, P30 bilyon ay decimal point. Pangalawa, yung P30 bilyon na iyan, rekta mapupunta sa aming mga kababayan, makikinabang sila, gagaan ang kanilang pasan. At yung risk na deflationary spiral ang papasukan natin, kasi wala nang panggastos si Juan de la Cruz ay mababawasan.

Yung inflation, pataas ang presyo. Kakayanin na tataas ang presyo 'pag malakas yung demand. Ang tao, nawawalan ng pera, so yung demand, mawawala o mababawasan. Maiipit ka ngayon. Tumataas ang cost mo, bumababa yung demand mo. Yung ekonomiya mo ngayon, pulled in different directions, maho-hollow out. It affects the whole economy.

Q: Should the Palace use its influence to roll back prices?

MAR: Kung nadadala pala sa pakiusapan, di gamitin ang poder ng Malacañang, yung kanyang impluwensiya sa Meralco, sa iba, na bumaba ng singil.

Q: Ano yung nakikita niyong kahihinatnan ng gagawing pagpapaliwanag ng Department of Energy sa mga oil companies?

MAR: Ginawa na nila dati ito. So ano yung bagong mangyayari? Magbubukas-libro ba sila? Sasabihin ba nga itong mga inventory techniques na ginagamit nila? Ano ba ang bago na inaasahan natin? Ano ba ang unang findings? Kasi, supposedly, pinaaral ito sa SGV, pinaaral ito sa University of Asia and the Pacific. Ano'ng resulta ng mga findings na ito?

Q: They said there was no excessive jacking up of prices.

MAR: Kung no excessive jacking up of pump prices, ibig sabihin na nilunok ng mga oil companies itong P1.50 na sinauli nila. In-absorb nila. Wala akong kilalang negosyante na walang kapalit na babawas ang kanyang kita. Kaya tinatanong natin, kung pakiusapan ito, ano ang kapalit nito? Kung sobra ang kanilang kinikita, pwede nating sabihin 'bawasan ang kita ninyo.' Kung ang finding ng DoE at ng UA&P ay walang excessive na kita, de katamtaman lamang, tamang-tama lang ang kanilang sinisingil. Kung tamang-tama lang ang kanilang singil at nagbawas sila, ibig sabihin nabraso sila o na-absorb nila. What about next week, and the week after?

Q: Cebu Rep. Ed Gullas said Shell and Petron have earned a total of P70 bilyon since enactment of the Oil Deregulation Law of 1998. Could they be charged?

MAR: Mayroon nang probisyon sa batas na nagsasabing pwedeng buklatin lahat iyan. Alam ba natin kung ano ang hihingiin ng mga oil companies? Marunong ba tayo mag-analyze? Yung inatasan bang tumingin diyan ay marunong mag-analyze? Iyan ang una kong tatanungin: ano ba ang inventory system ninyo? Consistent ba iyan? Kailan niyo binili ang produkto na binebenta niyo ngayon? Ano ang presyo noong linggong iyon? Ano ang singil para dalhin dito yung produktong iyon? Makakapag-caluclate ka kung risonable ang singil o hindi.

Q: Hindi raw tumataas ang taxes sa oil companies since deregulation of the industry.

MAR: Imposibleng sabihin na hindi tumaas ang taxes. Simply by the VAT, tumaas ang taxes. VAT was 12% on $30 a barrel [when EVAT Law was passed]. It's now $130 a barrel. So ang nakokolektang VAT used to be $3.60 per barrel. Now it's more than $15 a barrel. Imposibleng hindi tumaas. Let me ask: What was the total oil importation in 1998? What's the total oil importation today? Maaaring dumami ang mga players, pero naghati-hati sila sa market. Hindi naman lumaki ang market.

Q: There is a proposal to shift from VAT to increased excise taxes.

MAR: That would be a welcome first step. Noong nag-ad valorem, which is the value-added tax, habang tumataas ang presyo, lumalaki rin ang tax na kinokolekta. Posibleng i-cap natin. Posibleng sabihin na ang gobyerno ay hindi na mag-aangkas, hindi na sasabay sa pampabigat sa ating mga kababayan, na hanggang dito lang ang koleksyon ng gobyerno. But that's a good first step sa ating minumungkahi na tanggalin natin yung VAT sa produktong petrolyo. We're open to that.

Q: If it's an excise tax, it would be pegged to $103/barrel.

MAR: Sa negosasyon na iyon. Why $103? Why not $80? Why not $60? Pero okey iyan. Kung gagawin ng lehislatura iyan, at least makikipag-discuss tayo. Noong ipinasa yung VAT, $30/barrel lang yung oil. Wala sa buong mundo na nagsasabi na ang presyo ng langis ay papatak ng $100. Forget $100, even $60, walang nagpro-project niyan. Wala sa pag-iisip ng gobyerno na ganitong kalaki ang kokolektahin sa VAT. Talagang unexpected, unprogrammed, unplanned revenue. Kung gusto nila, i-peg nila sa $30. Kung $60, okey. Pero bakit $100?

Q: The 2008 budget had an assumption of oil at $66-$70 per barrel.

MAR: Eh di matuwa sila na i-peg natin sa $66. Ibig sabihin, lahat ng nakokolekta ngayon, lagpas doon sa kanilang ine-expect para sa 2008.

Q: Kapag continuous ang problema, marami bang mawawalan ng trabaho?

MAR: Iyan ang isang problema na hinaharap natin sa next six months to one year. Kasi kung humihina nga ang demand, kasi bawas ang kinikita ng ating mga kababayan - kung anuman ang kita nila ay napupunta sa iilan lamang, sa pinaka-prime o basic commodities, sa pagkain, sa pamasahe - wala nang iba para sa mga negosyo.

Q; Gaanong katagal pa ang krisis na ito?

MAR: Kaya ko minumungkahi na ire-align natin ang ating mga priorities. Una, pakainin natin sarili natin. Lahat ng kinakailangan para yung 12 milyon metric tons of rice, or about 18 milyon metric tons of palay, ay dito manggaling sa atin, nang sa ganoon kung anuman ang gastusin natin, at least napupunta sa ating mga magsasaka. 'Pag natanggap nila ito, gagastusin nila ito, iikot sa ating ekonomiya iyan. Iyan talaga ang pinakamalaking problema na hinaharap natin, kaya pagkakataon itong SONA na tukuyin natin bago lahat na pakainin ang sarili natin.

Q: Ano ang aasahan nating bago sa sasabihin ni GMA?

MAR: Para sa akin, iyan ang pinaka-mahalaga, na i-sentro niya sa pagkain at sa kahirapan ng bayan ngayon ang SONA, para malaman ng sambayanan natin kung ano ang sitwasyon natin at ano ang gagawin ng gobyerno.

Q: Sinabi po ninyo dati na dapat malinaw, clear. Pero until now wala pa silang nai-da-draft.

MAR: Marami tayong nakikita na repackaging eh. Yung mga dati nang programa, ire-repackage, bibigyan ng bagong pangalan, ipagsasama-sama, iyon lang ang nakikita natin. Pero ano ba talaga? Ito, isang malinaw, kongkretong pamamaraan para maitawid natin ang kakulangan sa bigas dito ay dagdagan natin ang suporta para sa fertilizer, sa ganoong paraan, gaganda ang ani ng ating mga magsasaka, sapat na ang bigas na sinasaka natin.

On the NBN probe:

Q: Maglalabas na ba ng committee report?

MAR: Ang pagka-alam ko sa conference ko ng mga committee chairs ay magkakaroon ng interim committee report, na lahat ng ma-establish na facts ay isasama doon sa committee report.

Q: Dapat bang hintayin si JDV?

MAR: Para sa akin, humatol na ang sambayanan. Alam na ng sambayanan natin kung ano ang nangyari rito. At sa ngayon, ang mas mahalaga ay ang actual prosecution nitong mga katiwalian na ito.

Kung magsasalita siya, eh di magsasalita siya. Kung hindi naman, eh di thank you, pero mas marami tayong problema katulad ng kakulangan ng pagkain, sobrang ka-mahal ng presyo ng bilihin na dapat atupagin.

On JPEPA:

Q: Is the side-agreement to JPEPA already finished?

MAR: I spoke with their Foreign Secretary (Masahiko Komura), with their Chief Cabinet Secretary (Nobutaka Machimura)--yung kanilang Executive Secretary--with MP (Taro) Aso who's a former Foreign Secretary, and the former Cabinet Secretary, (MP Yasuhisa Shiozaki). In a series of meetings, pinaabot ko sa kanila na mahalagang-mahalaga, mamulat-pananaw sila, na kailangang-kailangan natin yung assurances na mangingibabaw ang ating Saligang Batas, na hindi ito papasa na wala yung mekanismo na mapapatahimik ang kalooban natin na mangingibabaw ang Saligang Batas natin. Pinaabot ko sa kanila ito. Maayos naman nilang tinanggap ito.

Q: How about the side agreement that is supposed to address the problem?

MAR: I think it's being negotiated between our DFA and Japan's DFA or MOFA. They're negotiating that. Yung aking nais man lang ay para diinan, para i-fortify na kailangan ito. Kung wala itong mechanism para claro na mangingibabaw ang ating Saligang Batas ay papaano aandar ito?

Q: Mata-tackle ba siya kaagad?

MAR: We'll have to ask the Committee Chair. Ang akin lang naman ay para makatulong para luminaw ang isyu na ito. Kasi, in October or November of this year, lahat ng mga ASEAN Heads of State ay magmi-meeting at doon sa tinatawag na ASEAN Summit tatalakayin ang sinasabing Japan-ASEAN. Ano ang sitwasyon ngayon sa Japan-ASEAN kung may bungi na Japan-Philippines? Yung Indonesia, yung Vietnam, yung Thailand, yung Malaysia, either tapos na o patapos na eh. Yung Singapore, yung Brunei, tapos na o patapos na ang mga iyan eh.

Q: Ma-jeopardize ba ang Japan-ASEAN?

MAR: Well, it jeopardizes us. Kasi halimbawa 'no, let's say sabihin nila na 'matutuloy na kami, kung ayaw ng Pilipinas okey lang.' Mayroon tayong halimbawa na ine-export na copra mill o kaya coconut oil to Japan. Eh ang Indonesia at Thailand meron ding ganoon eh.

Kung ang produkto nila makakapasok sa Hapon nang mas mura at mababang taripa kaysa sa atin, tayo ang mawawalan ng pagbebentahan o market doon sa kanila. Yung tuna sa GenSan, sa South Cot, itong mga bagay na ito na sa ngayon ay ipinapasok natin sa bansang Hapon, kung yung ibang bansa makakapasok sila na mas mababa ang taripa nila kaysa sa atin, tayo ang mawawalan.

At hindi ito yung big business versus big business ha. Kasi yung mga big business, mga semiconductor, mga electronics, wala nang taripa iyan eh. Ito yung mga agricultural products natin. Kaya mahalaga na maisulong natin ito. Iyan ang dahilan kung bakit pinaabot ko sa kanila kung bakit dapat bigyang-daan nila ang pangangailangan natin na malinaw na mangingibabaw ang Saligang Batas namin.

Q: What are the chances that the Senate will concur with the treaty?

MAR: Well, it depends on those side letters and side agreements. I think na depende on those side agreements or side letters. Ang sinabi ko ay maganda naman ang kanilang pagtanggap, but between that and their government, yung kanilang Ministry of Foreign Affairs [MOFA], who knows kung ano ang nangyayari ngayon between DFA and MOFA.

Q: Wala silang sinabi na concerns nila?

MAR: Yung kanila is, 'ni-ratify namin ito halos unanimously ng aming Diet. Ni-negotiate ninyo ito eh. Kung hindi pala malinaw sa inyo ito, di dapat hindi na ito dumating sa...' Pero hindi naman reklamo, sinabi lang nila, iyan ang dahilan kung bakit nila hindi nila nauunawaan kung bakit may clarification pa tayong kailangang gawin ngayon.

Q: How urgent is this?

MAR: Importante kasi kung ang ibang bansa ay magde-desisyon na 'kung ayaw ng Pilipinas, eh di huwag, tuloy kami,' which by the way gugustuhin nila iyon because that means their farmers ay makakapasok sa bansang Hapon ahead of us. So kung dumesisyon sila na di na bale ang Pilipinas, eh di baka mamaya tayo ang naghahabol-habol.

Q: Sir, hindi po sagabal ang desisyon ng SC para malaman ang ibang information?

MAR: The Senate's vote on JPEPA will be based on what was actually negotiated. Yung documents, kung ano ang mga working drafts at mga offer sheets, refers to a different question. That will refer to the question, 'marunong ba, mahusay ba ang ating mga negotiator?' Gayumpaman, magaling ba sila o hindi, mahusay ba sila o hindi, ang desisyo namin ay yes or no doon lang sa JPEPA. Up and down.

In other words, halimbawa lang ha, may dokumento doon na hindi hiningi ng DTI ang isang bagay na dapat hiningi nila. That is only useful para malaman natin, mahusay ba itong negotiator o hindi. Palitan natin, baguhin natin, palakasin natin, bigyan natin ng pondo or whatever. Iyon lang iyon eh. BUt on the vote on JPEPA, whether hiningi iyan o hindi, ang pagbobotohan lang ay kung ano ang napagkasunduan. Maaring hindi nila hiningi, pero nandon at pasok. Maaaring hiningi nila pero hindi binigay, pero okay pa rin lang.